Гледишта

gućih varijabli koje su od zna čaja za politička odlučivanja i učešće u političkom životu. „Osnovni pristup izučavanja ovog problema kaže Milbrat je induktivni, tj. predstavlja analizu rezultata a ne stvaranje opšte teorije o poiitičkom životu.” Međutim, imajući u vidu neka „konceptualna pitanja”, koja autor razmatra u uvodnom delu knjige, ne bismo mogli zaključiti da on nema sluha za teorijska pitanja političkog života. Tako dva pitanja koja zadiru u teorijske probleme, za koje autor smatra da predstavljaju osnovna teorijska pitanja, te ih stoga obrazlaže u uvodnom delu knjige, tckom dalje analize ostaju bez odgovora. To su pitanja: kako karakteristike političkog sistema utiču na način i opseg učešća u političkom životu; i kako naćin učešća građana u političkoj delatnosti uiiće na funkcionisanje političkoe sistema. Na taj način, jedan važan teorijski problem, neodvojiv od svakog značajnijeg izučavanja političkog života x građana u određenom društvu, ostaje van studije uprkos tome što autor ta pitanja smatra neophodnom osnovom svake studije političke delatnosti u društvu. Odista, ukoliko pod političkim sistemom podrazumevamo odnos političkih institucija i društvene strukture i povezanost sistema vlasti i političkih institucija sa bitnim procesima u društvu, onda je nesumnjivo jasno da je svaka studija ; koja zanemaruje odlučujući uticaj političkog sistema na politički život građana u društvu svedena, manie-više, na deskriptivnu aanalizu lišenu teorijske osnove. Razlozi za ovakav stav autora leže, nesumnjivo, u cilju koji je autor sebi postavio, odnosno u koncepciji dela. Naime, cilj knjige je dvostruk: analiza rezultata dobijenih na osnovu postojećih istraživanja izvršenih u oblasti političke

sociologije i pokušaj autora ne da gradi opštu teoriju u oblasti političkog života, već ~da sugerira put za otkrivanje varijabli značajnih za intenzitet učešća u političkom životu”. Prema tome, osnovni cilj autora bio je da ukaže na neke moguće varijable koje bi sve zajedno predstavljale sistem varijabli, okvir koji bi poslužio za izučavanje učešća u političkom životu. Tako se u naredna četiri odeljka Milbrat ba\d svakom od varijabli posebno, kao i konkretnim izučavanjem odnosa političkog života i jednog od sledećih faktora, odnosno varijabli političkog ponašanja: 1. učešće u političkom životu kao funkcija ličnih faktora (stavovi, mišljenja, shvatanja); 2. učešće u političkom životu kao funkcija društvenog položaja; 3. učešće u pohtičkom životu kao funkcija političke pozicije; 4. učešće u politici kao funkcija standardnih demografskih varijabli (starost, pol, zanimanje, rasa i dr.). I kao što sam autor kaže, učinjen je „skroman pokušaj da se vide značenja tih faktora za izučavanje funkcionisanja političkih sistema”. Nesumnjivo je da svaka od ovih varijabli. sama za sebe, ima značaja kao faktor političkog života, međutim, ne bismo bili skloni da zaključimo; đa je dovoljno izučavati sva- ■ ku od ovih varijabli posebno, nezavisno jednu od druge, bez j pokušaja određivanja njihovog uzajamnog odnosa i veza. Pored ovoga, nesunmjivo je. da se nisu iscrple moguće činjenice koje bi bile od značaja za politički život građana u društvu. Već na prvi pogled, imajući u vidu varijable koje Milbrat proučava, može-' mo se složiti da autor ostaje na mikronivou, s jedne strane, kao i to da je ovakvim izborom osiromašio problem kojim se bavi, s druge strane.

858