Право и привреда

6. Cesija potraživanja

Cesija potraživanja je poseban obligaciono-pravni ugovor. Tim ugovorom se povcrilac obavezujc sa ircćirn licem da će na njega preneti svoje potraživanje izuzcv onog čiji je prenos zabranjen zakonom. Sa zaključenjem ovog ugovora sa potraživanjcm koje se prenosi na prijemnika prelaze i spredna prava, kao što su prava prvcnslva naplate, hipoteka, załoga, prava iz ugovora sa jemeem, prava na kamalu, ugovornu kaznu i si. Za prenos potraživanja nije potreban pristanak dužnika ali je ustupilac dužan da obavesii dužnika o izvršenom ustupanju. Postoje dva oblika ustupanja potraživanja. To su usiupanja umesto ispunjenja ili radi naplaćivanja i uslupanjc radi obczbcđenja. Prvi oblik postoji kada dužnik umesto ispunjenja svoje obaveze uslupi poveriocu svoje potraživanje ili jcdan njegov deo, te tada zaključenjem ugovora o ustupanju dužnikova obavcza sa gasi do iznosa uslupljenog potraživanja. Ali, kada dužnik uslupi svomc poveriocu svojc polraživanje samo radi naplaćivanja njegova sc obaveza gasi, odnoslno smanjuje tck kada povcrilac naplali ustupljeno potraživanjc. Drugi oblik ustupanja potraživanja, daklc ustupanje radi obczbcšenja posloji kada je ustupanje izvrScno radi obezbcđenja prijemnikovog potraživanja prema ustupiocu, te je lada prijcmnik dužan da se stara sa pažnjom dobrog privrednika o naplali ustupljenog potraživanja i da po izvršenoj naplati, pošto zadrži deo namirenja potrebnog za namircnjc sopslvcnog potraživanja prema ustupiocu, istom prcda višak. Imajući u vidu složcnost ovog obligacionog odnosa prema njemu sc u istoj mcri trcba i odnosili i ovaj instrument obezbeđcnja koristiti u zavisnosti od vrste ugovornih obavcza kojc sc obczbeđuju.

7. Prcuzimanjc duga

Preuzimanjc duga je poscban obligaciono-pravni ugovor, koji se može koristili kao srcdsivo obczbcđcnja ugovora. Prcuzimanjc duga sc vrSi ugovornom koji se zaključuju između dužnika i preuzimaoca, a naüla pristajc povcrilac. Preuzimanjc duga preuzimalac stupa na mcsio prcdaSnjcg dužnika u svim obavczama, a ovaj sc oslobada obavczc u celini. Ovaj oblik obczbedcnja posebno może biti od značaja ukoliko preuzimalac duga možc biti pouzdaniji u poglcdu vraćanja duga ncgo sam dužnik. U tom smislu je potrebno i ispitivati boniteł preuzimanja duga i u zavisnosti od toga oprcdcljivati sc na ovakav način obezbcđenja.

104

Pravo i privrcda 1/2 1993. vol 31