Просветне и политичке прилике у јужним српским областима у XIX в. : (до српско турских ратова 1876-78)

ПРОСВЕТНЕ И ПОЛИТИЧКЕ ПРИЛИКЕ 289

Таке одбћи по крсти ћа извђрпит из село околу на околу из си-те маала (маалиг) пак ћа доет в црковр. Деца-та одећћи по крсти го пећт тропарђ-от праздничен.

(стр. 119) Адет на Ђурђев-ден (23 апр.) Спроти Ђурђев-ден на вечер девоики-тб одит „на билачки“ до 15 минута далеку од село надвор; тамо пебћи „песнег биљарски (биљаречки) берет биљачки“: горо-цвеће, кукурек а млечка и шума букова. Од како ћа се вратит дома аму биљачки-те и наредувает по. враће-ше. А тие цо имает овцег (кОзБ И краве) редит биљачки и по ведра-та и по бутина-та и по копари, кои И извађает во двор. Овел наредување го викат „запошнување“; а биљачки-те запошка. – (128) Гопраћање Солунци. Одкако ћа И испратит овц6-те и овчари-те на туђина или на зимовишце (кон Солун) ћеаи-те ће поседитђ дома уше до еден месец време заедно со коњите и конари-те свои. Во тел време ћа си носит жито (од пазара) и дђрви (од орман, горе) за дома да им фтасает за со зима до пролет дур да си удет. Кога ћа приближит време-то за одење на туђина (во окт) ћа фатит да се прашает по међу себе: „кога ћа си одиме“. И одкако ћа одредит некои дењ да го зноет сите шцо сакает да си кинисувает во тои дење ћа се уготвит за „кинис“ сите роднике ћа се видувает и ћа се испросит помеђу себе..... (125)

Кичевска и Поречка Област –- Видели смо, да сеу Кичеву и Поречу школа манастирских метода одржала све до 1870 г., докле нису, и онамо, свуда, дошли наши учитељи с модерном српском наставом. Стога, и писменост у овим областима, за све оно доба, носи на себи карактер црквено-словенски, помешан са месним говором, у коме владају битне одлике српскога језика. Поред онога, што сам и до сада саопштио, нешто од писаних састава из Кичева, исписујем овде читаве стране из парусије Кичевског манастира Пречисте. Тефтер овај обухвата време од 1841—1855. г. Поред неколико мањих записа, из овога тефтера, исписујем, овде, по неколико имена приложеника манастиру из неколико кичевских и поречких села, и из неколико градова.

У тефтер овај уписивало је имена приложеника око 20 људи. Сви су они кичевци и поречани, и они су у тефтеру, на свој начин, уписивали имена и из удаљених места. Уосталом, ти тасиљдари су, и по удаљеним местима, тражили, у првом реду, своје људе, из својих крајева. Због тога, сав материал у овом тефтеру стављам код Кичева. — Од списка

ПРОСВЕТНЕ И ПОЛИТИЧКЕ ПРИЛИКЕ 19