РТВ Теорија и пракса

O KOMUNICIRANJU U SAVREMENOM SVIJETU

Knjiga prof. dr Firdusa Džiniča Masovno komuniciranje u savremenom svetu*, pored druge dvije knjige**, predstavlja rezultat autorovih intelektualnih napora da sintetizira teorijsko-deskriptivno opserviranje sa empirijskim ekspliciranjem komunikoloških fenomena kako bi se time dao i podsticajan zamah naučnom fundiranju komunikologije. Kompleksniji je i za sada ovaj poduhvat prvi u nas, što će svakako dati poseban doprinos savremene jugoslovenske marksističke misli ovoj mladoj naučnoj disciplini. To je, istovremeno, teorijski doprinos negiranju jednostranih mišljenja prisutnih u našim stručnim krugovima da naša teorijska misao, obzirom na relativno kratak period razvoja sredstava masovne komunikacije, ne može da da svoj doprinos razvoju nauke o komuniciranju. Knjiga je podijeljena u pet dijelova od kojih je prvi, pod naslovom Uvodna analiza, zapravo teorijsko uvođenje i kritičko analiziranje razvoja i savremenog postojanja masovnog komuniciranja u svijetu, te odnosa između međunarodnog komuniciranja i propagande. Kako se pod procesom komuniciranja podrazumijeva „prenošenje značenja koriščenjem pisanih, govornih ili slikovnih simbola ili različitih aktivnosti” (str, 9), logjčno je da je ovaj proces komuniciranja određen društvenom funkcionalnošću. Sredstvo masovnog komuniciranja je „ogledalo” društva u kome se „održavaju njegovi pogledi na istorijsku ulogu i položaj čovjeka” (str. 3). Kako je svako društvo zainteresovano da strukturu sredstava masovnih komunikacija prilagodi funkciji

optimalnog iskorištavanja u društveno-političke svrhe, može se, u mrežnom sistemu isprepletenih robno-novčanih, privatno-svojinskih i uopšte kapitalodnosa, govoriti da se ovi društveni ciljevi pokušavaju realizovati preko različilih nivoa razvijenosti mehanizama propagande. Tako je i strategija upotrebe sredstava masovnih komunikacija determinirana ideološkim nazorima pojedinih društava. Propaganda je, ističe autor „nastojanje da se utiče na svijest i ponašanje Ijudi i naroda, usmjeravanjem ili jačanjem njihovih mišljenja u određenom pravcu” (str. 7); ona je konstitutivni elemenat medunarodnog političkog komuniciranja koje autor definiše kao „korišćenje komuniciranja od strane države u cilju ostvarivanja uticaja na politički relevantno ponašanje naroda u drugim zemljama” (str. 9). Ove odredbe su svakako prihvatljive, jer je proces propagande kompleksan, Frimen (Freeman) tvrdi da je u SAD i aritmetika iznijansirana propagandističkim ciljevima jer implicira apologetski odnos prema represivnom kapitalističkom sistemuj obzirom da je

•„Savremena administracija”, Beograd 1978.

1. Masovno komunichanje uSR Srbiji, u saradnji »a Lj, Baćevićem, BIGZ, Beograd, 1977.

2. Nauka o komuniciranju - sociokibernetika i psihosociologija informisanja i komuniciranja u samoupravnom druitvu i udruženom radu, „Savremena admirustracija", Beograd 1978,

221