РТВ Теорија и пракса

(građanskog) društva. U trouglu građani-politički subjekti (političke partije)-javna vlast (država) autonomna javnost se javlja kao vid kontrole i ograničavanja javne vlasti, a time i političke sfere koja je bila, usled monističke dominacije jedne partije i ideologije, mistifikovana i nedostupna građaninu. U višestranačkom sistemu, takva opasnost realno i dalje postoji, pošto partije postaju jedan od retkih kanala političke promocije građana. Stoga, ne ulazeći u preciznija objašnjenja karaktera političkog višestranačkog pluralizma u Srbiji (kao i u ostalim državama koje su nekada tvorile tzv. Drugu Jugoslaviju), želimo da ukažemo na neka programska određenja javnog informisanja u programima političkih partija i pokreta. U većini programa političkih partija javno informisanje se vezuje za osnovne slobode i prava čoveka i građanina. To nije slučajno. U pređašnjim monističkim sistemima sloboda štampe, odnosno informisanja, bila je važan instrument ideološke legitimizacije i legalizacije poretka. Na momente pokazivala je znake ogoljene ideološke propagande, ali i političkog marketinga najvišeg stepena, 3 što je govorilo o socio-političkoj validnosti partijske države i socijalističkog poretka. Najbolji primer ovoj tvrdnji predstavlja staljinistički ustav iz 1936. godine, gde se (zaista ničim ograničena) predviđala potpuna sloboda štampe, zbora i govora. To je kasnije bila obavezna ideološka matrica za socijalistička društva (a time i za samoupravni eksperiment autoritarnog socijalizma) gde su se isticali ideološki postulati (pogotovu na kongresima Komunističke partije) o slobodi štampe i sredstava javnog informisanja. 4

3 Videti: Mario Plenković, „Novinarstvo i politički pluralizam”, „Novinarstvo”, tematski broj; Zoran Đ. Slavujević, „Politički marketing”, Beograd, 1989; Božidar Novak, „Izborna kampanja kao sredstvo političkog marketinga”, „Novinarstvo”, Beograd, 1990; „Politički marketing”, tematski broj. 4 Videti: France Vreg, „Društveno komuniciranje”, Centar za publicitet i informisanje, Zagreb, 1975; Stevan Nikšić, „Podruštvljavanje svesti”, u: Samoupravljanje i informisanje, Ljubljana, 1983; Dušan Savković, „Osnovi novinarstva i informisanja”, Beograd, 1975.