Српски технички лист

ОТРАНА 104

Да би се спољашњим утицајима на пут стало, који за време рада јако утичу на промену нагиба оптичке осе дурбинове према правом хоризонт. положају, и које се промене теже могу опазити кончаницом на летви но мехуром на либели, увидело се да је корисно, да се једна рука непрестано или на положајном завртњу или на дотичној нози од статива држи, па ако би се опазило да се кончаница креће да се притиском прста то кретање спречи. Већ по кратком времену извежба се човек толико, да готово увек одржава инструменат у миру, паи при већим спољашњим незгодама. На тај начин може се дознати и време, када су ти утицаји толики, да се посао мора прекинути.

Да напоменемо још и то, да се иовде као и иначе сваки нивелмански влак састоји из низа висинских разлика појединих тачака до крајње тачке за коју се влак везује и опет назад до почетне тачке (ватварање влака — полигона).

Разлике (грешке) које се при незатварању полигона покажу, изравнавају се по теорији најмањих квадрата, о чему овде неће бити говора.

Из примера у записнику у коме ЕГикП значи визура назад, УТГи УП визура напред, др ит значи обе стране летве (предња и задња), види се, да свака станица има свој број У другој рубрици, пре даљег рада, означавају се оне тачке (3,1 и 2,7) између којих се тражи висинска разлика, најпосле се у другој рубрици заводи даљина 9200". За овим се окрећемо дурбином назад и читамо са летве Б1о, нађени број 2258 и стање мехура 16,5 и 35,7 заводимо у књигу. За овим се наређује момку у тачци 3,1 да летву окрене, при нарочитој промени нагиба опт. осе дурбинове чита се с летве и заводи у рубрику ЕТ" |1751 | 150 и 3+%,1 |;

За овим се на сличан начин изврши визирање, читање и бележење у напред и све то заводи под УТо и УГт:; | 2799 | 15,0 34,1 | и | 1969 | 16,0 35,1 |. Са овим већ је извршено једно нивелање, које би се могло израчунати; но ми добивамо известан број контрола, дакле велику сигурност, ако одмах са нешто промењеним нагибом дурбиновим извршимо друго нивелање, које, премда са новим подацима, ипак скоро исти резултау даје. Ове добивене вредности јесу основа многим и сигурним контролама целог рада.

Друго нивелање врши се обрнутим редмо, да би се избациле систематске грешке при сматрању, дакле најпре се чита напред (УПти У По), па за тим назад (БПИтивПЏо).

САЈПТОВ НАЧИН ПРЕЦИЗНОГ НИВЕЛАЊА

БРОЈ 4

Пошто су наведена сматрања извршена приступа се образовању разлика одговарајућих читања на летвама:

(81 = 2253 — 1151 0.502, У [= 2729 — 1269 1,460. ВП = 9949 — 1747 = 0,502 и т, Д),

|

за овим се то исто учини и са читањима на либели и то унакрсним путем:

бо 90 150 34,1 16,5 + У ти 15,0 + 35,7 = 50,7;

УГ 15,0 + 351 = 501 и 16,0 + 34,1! = БОЛ ит. ДЈ)

(АЈ

на тај начин добива се средња двогубо отступање либелиног мехура. Помоћу овако добивених унакрсних бројева образује се разлика и најпосле множењем са - добива захтевана поправка тачност, која се мора противним знаком узети (види то у приложеној схеми) и отуда види, да ли је крајњи крајњи довољно тачан или се посао мора поновити.

Из оба читања на либели морали смо, помаћу унакрсних бројева, образовати средњу вредност, пошто смо то урадили и са припадајућим читањима са летве помоћу њихових разлика.

Контроле које треба потом извршити тројаке су, контрола у вертикалиим ступцима, попречне и унакрсне контроле.

А. Контрола по рубрикама.

ај. Збир оба читања па летви мора, као што смо напред видели, увек бити = 2 пута читање подножне тачке, дакле = 4000, ако јв нагиб опт. осе према хоризонт. положају остао непромењен. Ну ово се нарочито избегава, пошто би оба читања на либели била једнака, што би много сметало контролама. Променом нагиба опт. осе дурбинове отступа збир 4000 за неколико јединица мере (= двогуб. милиметара), и томе отетупању одговарајуће отступање мехура, изражено у цртама либелиним, множи

а,

осе количником , те се на тај начин добива

број двогубих милиметара, за који збир летвиних бројева отступа од #000.

Треба сматрати као правило, да веће летвине бројеве (предња страна) треба писати горе, а мање (задња страна) испод ових, па ако н. пр. при другом читању, (на летвиној страни т)