Студент

jedina mogućnost

Nalazimo se u periodu reorganizovanja društveno-političkih organizacija kod nas; reorganizovanja koje je potrebno s obzirom na novostvorene uslove u kojima su se našle s jedne strane, i sve veče pasivizacije članstva, s druge strane. Ti novi uslovi bi se mogli svesti uglavnom na sledeča dva. prvo. stvaranje novih društvenih odnosa. odnosno stvaranje određene socijalne điferencijacije koja je opet posledica različite rasjx>djele društvene moći, kako pojedinaca tako i raznih grupa. Drugo, sve veča demokratizacija našeg društva, sve jačc nastojanje ka uspješniiem djelovanju i ostvarivanju samoupravljačkih prava naših Ijudi. U takvim uslovima dmštveno političke organizacije su zadržale staru organizacionu strukturu i stari način djelovanja, dok se, istcvremeno, javila potreba da politička djelatnost postane stvar svih a ne jednog djela članova društva, što znači da se vrši proces podruštv* Ijavanja pol'tike, a to dovodi do slabljenja potrebe za društveno-političkim organizacijama starog tipa. Uz proces podruštvljavanja sredstava za proizvodnju i podruštvljavanja politike javljaju se nužno, ili ponekad slučajno, nesocijalističke pojave koje treba kontrolisati i uklanjati. Na tom planu ponovo nastaje potjeba za jasno izgrađenom socijalističkom svješću, tj. potreba za političkim organizacijama које moraju stvarno postojati, a ne samb formalno, koje mogu da razumeju društvenu slvarnost i utiču na njen razvitak. Osnovni cilj društveno političkih organizacija u nastalim uslovima је uticaj na proces podruštvljavanja sredslava za proizvođnju i podruštvljavan ja politike, a utičući i pravdajući te procese te organizacije moraju da se bore za socijalističku sadržinu ođluka na raznim nivoima. Šta savez studenata može da znači u našem đruštveno-političkom sistemu? Prije svega, Sb je društveno-politička organizacija. Svojim dosadašnjim radom ona se pokazala više kao sindikalističko-prakticistička nego društveno-politička organizacija. Ona je

samim tira gubila svoju snagu i postojala je neinteresantna velikom delu članstva. Ciljeve koje je postavljeda i akcija koje je sprovodila bile su uglavnom partikulamog značaja. Da bi mogla da aiktivira članstvo, ona mora da izmjeni svoje ciljeve i akcije, da ih prošiiri, da postane dmštveno-politička organizacija. Od značajnosti dljeva i akcija zavisi i aktivnb ukIjučivanje članstva u rad organizaoije i njegovo identifikovanje sa njom. Identifikovanje pojedinca sa orgamzacijom, po Lukaču, istovrermeno je i identifikovanje pojedinaca s istorijom u onoj mjeri u kojoj je dotična organizacija akter istorije. Kroz društvenu organizaciju pojedinac se uzdiže od sredstava istorije do aktera istorije, njegova svjest se uzdiže od postvarene do revolucioname svjesti. Zato SS Tugoslavije ne smijc da ostane u uskim okvirima vezanih samo za probleme studenata on mora da se otvori ргеша društvu, da živi s njim. Izmena sadržaja rada SS omogučava jedan novi vid studentskog djelovanja, a to je kritičko-revolucionaran pristup svim društvenim pojavama, dakle ne samo onim vezanim za studente nego i ostalim pojavama koje se javljaju u društvenom životu kbd nas. U vezi sa ovim potrebno je poscbno naglasiti značaj studentske javnosti (tribine, studentsfci listovi, časopisi itd.) preko koje bi se studenti izjašnjavali, kritlčki odnosili prema pojavama društvenog života. Ovako postavljanje SS kao društveno-političke organizacije, umanjujući joj dosadašnji sindikalističko-prakticističku djelatnost, s jedne strane, i razdvajanjem studentskog samoupravljanja od SS, s druge strane, zahtjeva i određene njenog položaja i uloge kod nas, što opet zahtjeva i odrerđenje odnosa organizacfje SS prema dirugim društveno-političkim organizacijama, posebno prema Savezu komunista Jugoslavije. Savez studenata Jugoslavije zasniva svoj program na bitnim postavkama programa SKJ, i to je osnov kojd određuje odnos SS i SK. To ipak ne znači da SSJ nc bi trebalo da samo-

slaino kredra svoju poiitifcu, јег uvljek postoj mogućnost da se zauzimaju razlitičlti stavovi o konkretnoj društvenoj pojavi, iako se polazi od istih osnovnih principa. Zahtjev za samo stalno kreiranje svoje politike је u svakom slučaju opravdan, jer је riječ o specifičnoj gmpi u našem društvu. Mladi Ijudi, a posebno studenti, imaju svoje specifične probleme i sasvim je normalno da oni utiču na njihovo rješavanje. Oni, svakafco, imaju svoj pogled na svijet, svoj pogled na našu društvenu stvarnost, te treba težiti da oni kroz SS iznesu svoje stavove, priiedloge i zahtjeve. SS možc da postane tribina studenata jedino ako se u njemu stvore takvi uslovi koji obezbjeđuiu kritičku, slobodnu i argumentovanu diskusiju 0 svim pojavama u društvu. Samo kao takva organizacija SS bi se mogla uključiti u naša aktuelna pitanja; samo takva organizacija SS može da doprinese rješavanju problema u društvu. Ne omogućitl јој takav jedan aktlvan 1 kritički odnos prema društvenoj stvarnosti, znači ukinutl je i obezvrjediti, znači onemosućiti ispoljavanie želie studenata da nešto učine, da nešto izmjene, želje koja је imanentna bit studenta. Samo kao takva organizacija bi mogla da aktivira svoje članstvo da ga probudi iz uspavanosti. Samo kroz takvu organizaciju sludenti bi se mogli osječati kao jedni od aktera istorije. DEMONSTRACIJE POSLEDNJE SREDSTVO PRITISKA Kako može da djeluje SS, kako može zauzimati stavove i iznositi zahtjeve u postojećoj polHičkoj i upravljačkoj strukturi kod nas? Da li SS treba da buđe transmisiona organizacija, kao do sada, која opšte, poznate, oficijelne stavove treba da primeniuje i sprovodi na području svog djelovanja, ili ona, pak, treba da svoje stavove iznosi na neki drugi načinT I napvokon, da li SS kao organizacija treba đa učestvuje u upravljanju, ili pak treba da utiče na upravljače? Da bi sve društvene snage djelovale jedinstveno trebalo bi da su one u istom položaju. Društvena saglasnost se za to ne može uspostaviti u опош društvu u kome postoie grupe sa različitim društvenim položajem. Postoječe protivrječnosti u društvu se ne mogu pomiriti u sferi mišlienja. To bi bila samo mistifikacija same stvamosti. Protivriečnosti u društvu se rješavaju u samom đruštvu, u konkretnoj druŠtvenoj praksi. Podrazumjevajući pod Savezom stuđenata organizaciju čiji su članovi socija]ist ; čkoj opredelieni, smairam da je u njoj mosruče zauzimati koliko-toliko jedinstvene stavove te ie zato, obzirom na specifičnost djelatnosti i uzrast njenih članova, posmatram kao organizaciju која mora imati svoje ciljeve i način za ostvarivanje ciljeva. Koji su to паčini? Savez studenata_ kao organizacija ne može da utiče u upravljanju, odnosno u odlučivanju u samoupravnom društvu, ona to može posredno preko svojih članova u raznim predstavničkim i drugim tjelima. Ali, SS može da utiče na odlučivanje kroz razna upravljačka i politička tjela do sada uobičajeni načinom dogovaranja zatini putem štampe kao i korišcenju nekih političkih pritisaka. Demonstracije su jedan od obllka takvog pritiska, one se mogu koristiti tek onda kada su upotrebljeni drugi uobičajeni,_ »normalni« načini djelovanja i dogovaranja i kada је članstvo übeđeno da su iznešeni stavovi ispravni, a zahtjevi koje postavljaju da su ostvarljivi. alija hodžic

ALIJA HODŽIC

zamerke novoj koncepciji saveza studenata

4

Ovde ću izneti nekoliko zamerki organizacionoi koncepoiji Saveza studenata, koja je prilično nesvesna same sebe i nestrukturalna u odnosu na ono što zovemo političkim pokretom. Naši drugovi rukovodioci nas übeđuju đa je organizaoiija Saveza studenata vrlo uspešno postavljena, da ona pravno egzistira, ali se samo još ne zna šta bi ona kao takva mogla da radi. Dakle, nikako ne mogu da se dosete šta bi bio sadržaj rada takve organizacije. Međutim, sadržaj je ono na čemu organizacija počiva, konačno, ono bez čega je organizacija po sebi izlišna. Ovakva formalistička odredba vodi političkom bescenju sadašnje orgamzacije Saveza stuđenata. Stoga, pričanie o nekakvom samoupravlianju u ovako koncipiranom Savezu jeste još uvek politički nedužno. Dobija se utisak da je Savez studenata zahvatila шаnija samoupravljanja. Jer, intencija je da sc politički i samoupravni aspekt potpuno odvoje jedan od drugoga, čime bi se, po ovom snva taniu. dobilo više na t>olit ? čkom planu. Ah, tu se baš i nalazi latentna opasnost: ш jedna do sad postojeća organizacija nije se bavila samo

i isključivo »čistom« politikom na jednoj strani, i smdiiikalizmom (koga neki upotrebljavaju u pežorativnom smislu), na drugoj strani. Međutim, reSavanje materijalnih problema jeste polltičko pitanje, jer su matenjalni problenv društva uvek određivali profil datoj politici, pa često je i usmeravali u pravoima koji su joj bili direktno suprotni Svako izjašnjavanje o potrebi i mogućnosti političkog postojanja Saveza studenata znači konkretno zauzimanjc stava u datoj konstelaciji društvene stvarnosti na globalnom nivou. Iskustva, i politička i praktična, stiču se u neposrednoj, angažovanoj stvamosti, u poUtičkom delovanju koje je naš životni princip. Јег, politička opredeljenost samog studentskog pokreta, koji nesumnjivo postoji, nadmoćno razbija iluzije злпша koji u njemu vide samo parolu za svoje lične, partikulame i uskogmde interese, ovde se rmsu na one koji nisu direktno zainteresovani za pitanja studentskog pokreta. Utoliko je opasno i demagoški iskrivljavati i stvarnost i nasu orijentaciiiu, revolucionami optimiizam, želju za iskrenim saučestvovan jem u složenim procesima našeg vremena, nekakvim struktural-

nim analizama socijalne nejednakosti i podeIjenosti studenata. Govori se, i to je tačno, da ne postoji politička odgovomost, a to je osnovna pretpostavka političke svesti. Uopšte, politička odgovornost implicira izvršavanje određenih politdčkih akcija, usmeravanje ka širokoj političkoj platformi, vođenje idejne borbe, konfrontaciju, di jalog. Bez poltičke odgovoraosti nema nikakvih objektivnih kriterija (opi nisu mogućd) koji u potpunosti mogu biti đovoljan razlog übeđenju da istupamo koherentno, da je naša idejna orijentisanost na nivou savremenih zbivanja, da je naša politika u stvari naša životna preokupacija. Snaga jedne idejnosti, njen vitalan značaj na istorijskim prekretnicama nalazii svoju najjaču i duhovnu i materijalnu silu u spremnosti raladih da je preuzmu i ponesu, bez obzira na sve leškoče d prepreke, na ogrornnu složenost i težinu zadataka sa kojima su suočeni. Osporavati ovo znači ne biti na nivou svoga vremena, znači zaostajati za fundamentalnom ore okupacijom savremenog sveta. в - v - borjan

В. V. BORJAN

SAMOUPRAVLJANJE JE KOD NAS U NAJPRIMITIVNIJEM OBLIKU

IZ STUDENTSKE STAMPE

U stvari samoupravlianje kod nas, po гпош mišlienju, postoji u početnim najpnmoitivnajim oblicima. I pošto smo sad dovršili jednu fazu u njegovom razvitku, fazu, ako se tako moze reći, decentralizacije ali i nju još uvijek u uvjetima etatističkobirokratske sputanosti posebno što se t ; če raspolaganja matenjalmm sreosvima i većim diielom viška rada, sada prea пата stoji jedan daleko teži zadatak mtegnranja samoupravljanja koje za sada postoji samo u svojoj osnovnoj fazi. . . . Naime, sadašnie teškoce i neuviđanje da bi takav proces trebalo sada odlučmje otvonti, rađa neviericu u samoupravljanje l kod ошп koii su do jučer bili njegovi pobormci, pa se za momentalne teškoće i negativne tendenoiju našem drnštvu traže rješenja kroz zapadne Ш istnčne modele jer u takvim uvjetima vtr gleda kao da bi oni mogli nama pomoci da izademo iz sadašnie nrotunecnosti. U tu obj ist * л т m i spada т insimrranie pojava v okviiru sarr* м srmonnravliania ako hocete

birokratizacije u samom sarnoupravljanju, ali f>ri tome se gubi iz vida da izlaz nije u naputanju samoupravljanja nego da je samoupravljanje jedina šansa koju svjesne snage, SK i dnige trebaju iskoristiti za stvaranje jednog trajnijeg kursa uspostavljanja pravednih socijalistićkih društvenih odnosa. Poseban problem predstavljaju takozvane radne jedinice od posebnog društvenog interesa u koje naravno spada u Sveučiliištc. Ostvarenje većeg utjecaja šire društvene zajednice i društva uopće. ца kretanja na Sveučilištu i sagledavanje jednog šire° stanovišta njegovih funkcija apsolutno је jedan od bitnih zadataka pred kojim korauniisti stoje. Jer ako bi samoupravljanie ostalo u nrimitivnom obliku i zadržalo svoie najpo četndije forme, onda bi vrlo brzo došh do zakključka da је takvo samoupravlianje nespojivo na primjer, s modemim tehnološkim razvoiem, primjenom velikih sistema, donošenjem elektronskih odluka i uopče primienom nauke u našem društvu. A svima је poznato da samo-

upravljanje kao novi društvem odnos ne moze pobijediti bez obzira na naše plemenite ciljeve i volju ukoliko u praksi ne pokaže da je najpogodniji okvir za najhumamju i najracionalniju organizaciju društva, ako to samoupravljanje ne pokaže da je najstimulativnije za produktivnost rada, kao i najznačajniiija dostignuća u nauci i praksi. Ako se zakijučci za daljnju akciju izvlače iz ovako idealizirane slike društva, onda je sasvim sigumo da će i ti zaključci biti krivi i da će be, obzira na pronresivne motive kojima su nošeni faktički da; vati najubitačnije argumente konzervativnim i birokratskim snagama da samoupravljačko društvo prikažu kao društvo neefikasnoeti, anarhije i negativnih pojava, da ne govorimo da među omladinom posebno takvo idealiziranje našeg društva negativno utječe na njen odgoj i težnju da se aktivno ulliuči u sadašnje naše borbe. mika tripalo CTimPVTTCIff f.IST ТДПКЕВ

MIKA TRIPALO

STUDENTSKI LIST, ZAGREB

otvoreno pismo univerzitetskom odboru saveza studenata

Već dugo vremena govori se o tome đa se studenti nisu stvarno uključili u proce.s samoupravljanja, pre svega zbog nerazvijene materijalne osnove a samim tim i zbog nepostojanja adekvatnih formi delatnosti studenata kroz koje bi se samoupravijanje ostvari valo. Društvo postaje sve demokratičnije, a mogućnosti (sloboda prava i obaveze) studcnala za uključivanje u opšte dmštvene pt ocese ostaju uglavnom iste. Otuda se pristupilo reorganizaciji rada studentske organizacije i u okviru te reorganizacije pommje se i potreba za organizovanijim formiranjem studentske javnosti. Pokazivalo se, naime, da su se dosa đašnji oblioi delovanja te javnosti izrođavali uvek u svoju suprotnost privatnost (privatizaciju formi i rada). U prvom redu imarn u vidu osnivanje i dotrajavanje raznih tribina S jedne strane, »odozdo«, entuzijazam, pol: tičke ili literarne ambicije pojedinaca, i s dni ge, »odozgo«, ideološko- politička potreba da se pokaže kako naša studentska *>mladina nije apolitična, nije društveno pasivna, rosu uspevale da se sjedine i dejstvuju na način koji bi an gažovao veći broj studenata, već je dolazilo do postupnog zatvaranja u grupe, koje su, tako izolovane, brzo odumirale. Najveći broj studenata ostajao je nezainteresovan i nastavljao svoj pasivni, individualizirani način društvenog življenja. • Pored tribina još veću ulogu u forrniranju kako postojeće tako i budućc studentske javnosti ima, materijalno uglavnom obezbeđena studentska štampa, listovi »Student« i »Vidici«. Iz opšteg zaključka da je studentsku javnost (profil i karakter) potrebno formirati konkretnije nego do sada, proizilazi da ni »Stuđent« ni »Vidioi«, bez obzira na duge tradioije, ne udovoljavaju u odgovaraiućoj meri toj potrebi. Nezainteresovanost studenata i budućih studenata (i nestudenata) za kupovinu tih listova sugerira i njihovu nezainteresovanost za ono što u tim listovima piše. Sama ta činjenica ukazuje na tendenciju nužnog zatvaranja, na tendenciju kanoniziranja formi rada (rubrika), na tendenciju priva; tizacije (vlasništva). Međutim, dok na jednoi strani »Student«, naročito u poslednje vreme, ulaže napore da pokretanjem nekih konkreinih suštinskih problema angažuje što veći broi studenata i određenije stvara stuđentsku javnost, »Vidici« izolovano traju svoje dane u jednoj izolovanoj prostoriji. Prilikom pokretanja jednog lista, izdavač uzima u obzir рге svega stvamo izražene pe trebe za postojanjem takvog lista, a u vezi s tim i društvenu opravdanost, i na osnovu toga pronalazi (ili odobrava) sredstva za njegovo izdvajanje. Samim tim izdavač preuzama oba; vezu uvida u delatnost toga lista. Univerzitetski odbor SS BU, kao izdavač »Viddka«, niti uredno ispunjava svoje materijalne obaveze kao izdavač, niti ima dovoljno u\nda u aktivnost. smisao i karakter rada lista. U novembru | decembru 1967. godine »Vidici« nisu mogli irići na vreme i zbog toga što, usled personalnil 1 promena, Univerzitetski odbor nije redovno ispunjavao svoje materijalne obaveze prerna štampariji. Od 27. decembra 1967. pa do 26. marta 1968. godine »Vidici« nisu mogli biti rasturani (distribuirani) van Beograda zbog ne sređenih administrativnih odnosa sa poštom. odnosno zbog lične neodgovomosti odgovomo; urednika »Vidika«. Univerzitetski odbor mje ni bio upoznat sa tim. Iz toga proizilazi da su se obaveze i dužnosti izdavača postupno me njale i promenile u pokroviteljski odnos ргетз uredništvu lista. U razgovoru koji je u stuđentskoj štamp l vođen u Univerzitetskom odbom, izolovana, pa sivma delatnost »Vidika« branjena je tom. Međutim, i pasivnost se često, ako ne uvek. pravda »večnim«, trajnim ili bar nostalgiiom za njima. (Građanin P oi,u i brani postojeći poredak stvari pre svega da ne bi bio »uznemiravan« u svom Р°1 епси г‘ nom regulamom napredovaniu). Usled neo stataka stručnosti, odnosno zbog neuverenos u trajnost tih vrednosti s jedne i očigledne njenice da iz nekih razloga »Vidici« vec flj** postoje, s dmge strane, Univerzitetski oopv zauzima uglavnom pokroviteljski odnos prema privatno-sopstveničkoj delatno* uredništva »Vidika«. U isto угете, Savet »' dika«, kao stručno posredničko telo iznie j. potreba i obaveza lista i izdavača, samo т l ' l | no postoii. I uredništvo lista i Univerzite odbor jedva da održavaju bilo kakve odnose Savetom »Vidika«. _ ■ a \гS obzirom na te činjenice, proizilazi vesni oblid formiranja i delovanja students _ javnosti gube mogućnost da se konstiunsu samo zbog nezainteresovanosti studenata neke kultume, umetničke ili društveno-poliu'-" probleme, već u isto vreme i zbog nedovol W poznavanja stvamih mogućnosti formi i njihovog neadekvatnog korišćenja. U Beogradu, 27. marta 1968. MOOK oV*

ILIJA MOU* oVK

4.

SIUDENT

1 9 6 в I'