Топола

illa brevitas tutissima, quae apud Livium in epistola ad filium scripta), isto se tako ispuštaju oblici, erat i fuit (erant ili fuerunt) i konj. sit, esset u klas. prozi rijetko (sr. Sali. Jug. 67, 1. Romani milites, ignari quid potissimum facerent, trepidare [inf. hist.J; ad arcem oppidi, übi signa et scuta erant, praesidium hostium [so. erat]. Sum stojikao kopula navlast. a) s gen. pos., ponajprije pokazujući, da je što čija svojina i kao cjeloviti dio čega [razlicno je esse s dat.; gl. 2) y], hiti ćij, u čijoj vlasti ili ruci, i est alqd alcjs, meum, tuum, suum, nostrum, vestrum est, (mjesto gen. pron. pers.) moj, tvoj Ud. je posao, stv ar, svojstvo, način, običaj, dužnost, znak, dokaz je čemu, običava tko, treba da tko, ide koga, osebina je čija itd., Gallia est Ariovisti (Arijovistova); si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus; ea civitatis Rhodiorum essent; (Hor.) quorum virorum prisca comoedia est, koji su začetnici, publica materies privati juris erit, bit će svojina pojedinca ; liberae civitatis esse, biti građanin slobodne države ; ipsorum esse consilium, odluka da do njih stoji; optimarum partium esse; me Pompeji totum esse; plebs novarum rerum atque Hannibalis tota est; hominum, non causarum toti erant, gledali su na itd.; vox tota tribuniciae potestatis erat; suarum rerum erant amissa re publica, brinuli su se za svoje poslove; est adolescentis majores natu vereri; est hoc Gallicae consuetudinis, ut; est summae dementiae; moris esse Graecorum, ut; petulantia magis est adolescentium quam senum; non modo id virtutis non est, sed est potius immanitatis; levis est animi, justam gloriam repudiare; res est consilii, treba se domišljati ; res est occasionis, gl. occasio; alqd est mei judicii; quid sui consilii sit; quid esset suae voluntatis (Caes. b. G. 1, 21, 2); cur sui quidquam esse imperii aut potestatis trans Rhenum postularet, Caes. b. G. 4, 16, 2.; (Hor.) miserarum est (sc. puellarum) s inf., sive naturae est hoc sive artis, bilo to po naravi ili po umijeći, hoc totum muneris est tui, sve je to tvoja zasluga (dar),, samo tebe ide; (Verg.) tantae molis erat Romanam condere gentem, toliko je muke stajalo itd., non opis est nostrae; est tuum, fuit meum jam pridem, nostrum est s inf.; tako se može najlaglje gen. pos. u širem smislu istumačiti gen. gerundiva uz esse, biti zašto valjan, vrijedan, koristan, prikladan, zgodan, quae rcs evertendae rei publicae essent, Cio. Verr. 2, 63.; regium imperium initio conservandae libertatis atque augendae rei publicae fuerat, Sali.; češće u Liv., ea prodendi imperii; tra-

dendae Hannibali victoriae esse; nihil tam aequandae libertatis esse; pleraque dissolvendarum religionum esse; quidquid tribunis plebis loquitur, etsi prodendae patriae dissolvendaeque rei publicae est; također ispustivši esse, quae postquam gloriosa, modo neque belli patrandi cognovit, Sali. Jug. 88, 4.; ceteraque probandi ac refutandi = ceteraque quae p. ac r. sunt, Quint. 10, 1, 19. b) s gen. ili abi. qualit. supstantiva složena s adjektivom, brojem ili zamjenicom = obično hrv. gen. qualit. ili od s gen. (gen. pokazuje svojstvo, koje označuje stvar po njezinoj vlastitoj ćudi i naravi, te se med ostalim osobito ističe, a abl. svojstvo, koje se izvana na stvari opaža, dakako da stoji do pisca, s koje strane on takovo svojstvo shvaća), Papirius Cursor invicti ad laborem corporis fuit; summi laboris esse; res est multae operae; se nullius momenti apud exercitum fore; spatium est pedum sexcentorum; Xerxis classis mille et ducentarum navium longarum fuit; Iphicrates fuit et animo magno et corpore imperatoriaque forma; Herodotus tanta est eloquentia, ut me magnopere delectet; (Hor.) quam sit aevi brevis, esse crure malo, pede turpi, quaere quo sit patre quove patrono; (Ter.) aetate ea sum; qui jam stipendiis confectis erant; bellum varia victoria fuit; tenuissima valitudine esse; fac animo magno sis; alqo numero esse; regio imperio duo sunto; ea erat civitas magna inter Belgas auctoritate; si fuerit hebeti ingenio atque nullo; ea stultitia fuissem; simus ea mente. c) s gen. ili abl. vrednoće (pretii), magni, parvi, tanti, pluris, plurimi, quanti, nihili esse, biti po što, vrij editi, valjati, stajati, sextante sal per totam Italiam erat; mille sestertiis esse. d) s dat. svrhe: valjan, prikladan biti čemu ili za što, biti na što ili za što, oneri ferendo esse; rem publicam esse gratiae referendae; (Nerg.) qui cultus habendo sit pecori, quae sit rebus natura ferendis; solvendo, solvendo aeri alieno esse, non esse, moći, ne moći platiti ; quae diutinae obsidioni tolerandae erat; (alcui) impedimento esse; quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint; haec civitas praedae tibi et quaestui fuit; esse fraudi et damnationi; quae signo sunt omnia; vitam rusticam probro et crimini putas esse; quorum singuli saluti huic civitati fuerunt; ut et vobis bonori et amicis utilitati et rei publicae emolumento esse possitis; (alcui) auxilio, praesidio, usui, curae, cordi, (gl. cor), odio, comtemptui, terrori, oneri, laetitiae, gaudio esse; magno argumento est; exemplo esse; (Cio. Phil. 9, 1,3.)

1029

sum