Филателиста

CELINE JUGOSLAVIJE

Pokrajinska izdanja 1918—1920 godine.

Kraj prvog svetskog rata doneo je velike promene na geograf. skoj karti Evrope, koje su se odrazile na današnju teritoriju naše države. Pre sloma Austro-Ugarske u Zagrebu je formirano Narodno vijeće u čiji sastav ulaze predstavnici: Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Vojvodine. Vijeće je 29 oktobra 1918 godine proglasilo državu Slovenaca, Hrvata i Srba (SHS). Nakon mesec dana, 1 decembra iste godine, država se spaja sa Srbijom u čiji sastav ulaze Crna Gora, i Makedonija i nastaje nova država: Kraljevstvo Srba Hrvata i Slovenaca.

Stvaranje države na teritoriji koja je bila pod upravom i u toku rata vojnom okupacijom Austro-Ugarske i dr. donelo je u poratnim godinama šareni mozaik poštanskom saobraćaju a u prvom redu poštanskim celinama.

O celinama pokrajinskih izdanja od 1918—1920 bilo je više prikaza i studija, a naročito za izdanja države SHS, koje nisu bile podpune. Iz dana u dan pa čak i dana javljaju se novi materijali pa samim tim i potreba za dopunama Na ovim obradama radili su: Ignjac, Olževski, čija su istraživanja uglavnom ušla u katalog dr. Aschara, dr. Barta, Vilim Gregorčić, Dragan Novak »PFilatelist«, Nikola Rukavina, Hafner, Deroko, dr. Novaković, ing. Verner i drugi.

Celine Crne Gore ugasile su se okupacijom Austro-ugarske. Poslednje celine Srbije pojavile su se na Krfu, uporedo sa upotrebom francuskih ratnih dopisnica. To su samo po nijansama boja, prikazuju kralja Petra I i na bojištu. Po oslobođenju Srbije upotrebljavane su dopisne karte privatnih izdanja.

Na području Bosne i Hercegovine, Hrvatske i Vojvodine zatečene celine Austro-Ugarske vojnc i ratne pošte, preštampane su novim vrednostima i nazivima.

U Sloveniji su izrađene nove celine sa poznatim motivom u vrednosnoj oznaki: roba koji kida lance.

Do pojave celina sa provizornim pretiscima bile su kraće vreme u upotrebi zatečene celine, koje se uzimaju kao preteče pokrainskih izdanja. Pored ovih pojedini obrađivači uzeli su još dva područja: provizorna izdanja za Baranju i slobodnog grada Rijeke sa područjem, gde su kao i kod Baranje pretisnute mađarske celine a zatim su za razliku od Baranje usledila nova izdanja. Poznato je i provizorno izdanje sa područja Istre i Trsta — ćentezinsko izdanje, sa pretiskom na italijanskom jeziku, a slično je i sa temišvarskim provizorijem.

Pretisci ručne izrade u Vojvodini, Dalmaciji, Međumurju, Hrvatskoj i Sloveniji privatnog su i sumnjivog karaktera.

Jedino su celine slovenačkog područja korištene i u drugim delovima države (Bosna i Hercegovina, Hrvatska i Vojvodina).

. Provizorna pokrainska izdanja prestala su da važe 1 aprila 1921 godine kada su ih u poštanskom saobraćaju zamenila zajednička izdanja zacelu zemlju, poznata pod nazivom »Njujorško izdanje« sa graverskom oznakom »American Bank Note Co«

Filatelista ,LiLušn-ek

. FILATELISTA će od ovog broja donositi u nastavcima redosled i Opis svih celina Jugoslavije radi dopune već postojećih izdanja a najviše radi obnavljivanja ovog materijala, jer danas veoma mali broj о ima mogućnosti da vidi obrate autora o kojima smo napred govorili

12