Филателиста

U prilog Trećem Festivalu filatelističke omladine Jugoslavije — Kraljevo 79

RAZVOJNI PUT DRUŠTVENE FILATELIJE U REDOVIMA OMLADINE, JUGOSLAVIJE

Prim. dr Branislav Novaković

Otac istorijske nauke u starom Rimu, postavio je principe ove nauke kroz više osnovnih misli, od kojih je prva sentencija »Historia magistra vitae est«, ili u prevodu »lIstorija je učiteljica života«. Stari Latin je time izrekao jednu od osnovnih životnih mudrosti. Ona vredi u svakoj oblasti života i rada, pa i u filateliji.

Prvi počeci jugoslovenske filatelije, ili njeni prapočeci, vezani su bili za mlade. O tome danas nepobitno govore zabeležena sećanja, kako je i gde počela da niče klica filatelije na tlu jugoslovenskih zemalja. Naš velikan filatelije Evžen Deroko, početke filatelije vezuje za školarce beogradskog liceja sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka, pa se pominju i prva udruživanja filatelista kroz đačke kružoke. Isti je slučaj i sa nestorom zagrebačke i hrvatske filatelije Oskarom Simićem. I on u isto vreme opisuje zagrebačke gimnazijalce i njihov hobi — filateliju. Tek kada su stasale generacije tih đaka, krajem prošlog ı početkom ovog veka, dolazi do stvarnog, organizovanog filatelističkog života. U tom periodu, znači od kraja prošlog veka, pa sve do kraja Drugog svetskog rata, u filatelističkim organizacijama nije se mnogo posvećivala pažnja odgoju mladih generacija filatelista i sve se razvijalo uglavnom stihijno. Naravno da su ratni vihori dva svetska rata značili mnogo za zaustavljanje kulturnog razvoja, pa i za kočenje i gašenje društvenog filatelističkog života. To je uticalo mnogo 1 na propasandu filatelije kod omladine.

U tom periodu, ne sme se zaboraviti jedno veliko ime jugoslovenske filatelije, ime Vjekoslava-Vjeke Trbarića, tadašnjeg ekonoma šabačke bolnice i današnjeg doajena sarajevskih filatelista. Entuzijasta po prirodi, on izdaje divni priručnik »Mladi filatelista« i tih predratnih godina, kroz tu skromnu ali vrednu knjigu štampanu u Šapcu, nadabnjuju se generacije predratne filatelističke omladine. 53

Inače, u tom periodu, koji čini raspon od oko pet decenija bilo je još publikacija koje su mogle da posluže mladim filatelistima, a među njima je svakako najstarija knjiga u izdanju Hrvatskog filatelističkog društva u Zagrebu, u vreme pre Prvog svetskog rata i koja nosi naslov »Kako da postanem filatelista«. Posredno, o brizi za mlade u nazad vode nas tragovi sve do prvih početaka organizovanog filatelističkog života na tlu Jugoslavije, upravo do prve godine desete decenije prošlog veka, kada je u Dubrovniku ponikla prva filatelistička organizacija. I u njenim pravilima ima poneki trag koji upućuje na rad sa mladima. Ali kako smo napred naveli, do kraja Drugog svetskog rata nije nigde bilo aktivnog i kontinuiranog rada na propagandi filatelije među mladima u Jugoslaviji. | Krajem pete decenije ovog veka, u periodu izgradnje zemlje, ne samo da se mrestaurira ranije organizovami filatelistički Život, čije je tokove zaustavio Drugi svetski rat, već dolazi do snažnog organizovanja filatelističkog života prilagoČenog zahtevima novog vremena, zahtevima tadašnjeg razvojnog puta našeg društva. Upravo u tim godinama (1948—1950. godina) naša zemlja je bila na pragu novog samoupravnog društva. Naredna decenija za razvojni put omladinske filatelije u Jugoslaviji značila je mnogo. I u programima republičkih saveza i u programu tadašnjeg Saveza filatelista Jugoslavije, aktivnost je bila usmerena na omasovljavanje omladinske filatelije. Preduzeće »Jugofilatelija« izdaje jedan prevod priručnika za mlade filateliste. U izboru dela mislili smo i tada, kao i danas, da je, na žalost, to bio promašaj. Vreme je to potvrdilo. Časopis »Filatelista« pored redovne omladinske strane tih godina ima divnu rubriku »Uputi u filateliju«, čiji Je autor bio veliko ime jugoslovenske filatelije tog vremena ing Aleksandar Petrović. Zaista je šteta što ti »Uputi« nisu sabrani u jednu knjigu, već su ostali razbacani po danas već požutelim brojevima starog »Filateliste«. I u drugim časopisima tog vremena (Filatelija i Nova filatelija) dosta je prostora davano propagandi za mlade. U tom zamahu, jednom filatelističkom društvu pripada posebno mesto. To je bilo tadašnje Društvo u Mariboru.

3