Филателиста

6 ĐORĐE RADIČEVIĆ

žigovi, Jer je turska poštanska uprava želela da se frankiranje markama na delu evropske Turske, obeleži novim tipom poštanskog žiga.

Prvi poštanski žig iz filatelističkog perioda Otomanskog carstva upotrebljavan Je samo za vreme važnosti prvog izdanja maraka tzv. TUGHRA izdanja (18631864). Retko se susreće 1865. godine na početku korišćenja drugog izdanja poštanskih maraka.

Žig se susreće u nekoliko varijanti, a svi imaju pravougaonu osnovu. Na području Istambula, tada zvanog Deraliye, upotrebljavana je varijanta žiga u obliku "Ćilim šare". koji se u podeli varijanti tih žigova naziva "nemi" žig jer nema nikakvih slovnih oznaka. Drugu varijantu čine tzv. tačkasti battal žigovi sa tačkama u osnovi i "poništeno" na arapskom u sredini žiga. Navodno su korišćeni samo u prestonici i u druga dva mesta u samoj Turskoj. Susrećemo ga na jednom pismu s početka 1865. godine iz Mostara za Sarajevo.

Za nas je najvažnija treća varijanta prvog filatelističkog žiga koju možemo nazvati "tačkasti žig sa nazivom pošte".

Logično bi bilo da su sva mesta u evropskoj Turskoj koja su imala već tada poštu i "stari" tip žiga iz predfilatelističkog perioda, dobila novi žig. Medjutim, do današnjeg dana nisu pronadjena pisma baš od svih takvih pošta. Takodje, postoji logična pretpostavka da neke već otvorene pošte nisu dobile novi žig. Pokušaćemo da ocenimo razloge za to? Poznati su nam tačkasti žigovi Niša ı Bitolja. Skoplje (Uskup) bi moralo da ima takav žig?

U bosanskom vilajetu novi žig dobijaju pošte u Sarajevu ("Bosna") i Mostar sa Tughra markom. Kod većine pisama otisak žiga Je nejasan. Najveći deo žiga pokriva površinu marke i gotovo je nevidljiv. Postoje pisma za koja se veruje da su autentična, na kojima je potpuno nevidljiv bilo kakav trag žiga čak ni pored nalepljene marke.

Iz iznetih razloga nećemo prikazati takva pisma.

Na osnovu poznavanja kolekcija BiH u svetu i praćenja aukcija, cenim da je poznato desetak pisama sa Tughra markom od 20 para, dva pisma sa parom istih maraka, kao i jedno pismo mešovite frankature iz Austrije za Sarajevo iz 1864. godine, dofrankirano markom od 20 para u dolasku.

Zbog potpunog informisanja čitaoca da kažemo i to, da Je poslednje vidjeno pismo sa Tughra markom od 20 para i tačkastim žigom "Bosna" iz januara 1864. godine, prodato na aukciji Corinphila oktobra 2000. godine. Pismo je iz Cihangir kolekcije i plaćeno je cca 6.500 DEM.

Za vreme upotrebe maraka prvog izdanja na području bosanskog vilajeta nije došlo do otvaranja novih pošta. Funkcionisale su dakle pošte u Sarajevu i Mostaru u kontinuitetu i sa sopstvenim poštanskim žigovima. prema adresi primaoca na većini sačuvanih pisama upućenih iz Sarajeva, reklo bi se, da Je pošta u Bosanskom Brodu