Филателиста

Ugovorne pošte пе moraju sve da imaju i dostavnu službu. One jedinice koje se nalaze na teritoriji većih pošta koje već vrše dostavnu službu, ili su na punktovima drugih državnih službi (granični prelaz), obično ne sklapaju ugovor koji obuhvata i dostavu pošte.

U filatelističkom pogledu ugovorne pošte su interesantne pre svega za sakupljače poštanskih žigova. Ugovorne pošte obično nemaju veliki promet, pa su ovi žigovi тећи, а često i izuzetno retki. Inače se sami žigovi, po grafičkom dizajnu, ne razlikuju od ostalih redovnih žigova: kružnog su oblika, prečnika 30 milimetara, gore lučno je naziv mesta latinicom, dole broj pošte, u sredini datum (ravno)iu gornjem polukrugu slovna oznaka (obično malim slovom). Izradu žiga vrši pošta pa se ni kvalitet žiga ne razlikuje od redovnih. Isto tako, pošta dostavlja ugovornim poštama i službeno mastilo za otiskivanje žiga, te se ni u boji i sjaju žiga ne pojavljuju razlike od otisaka žigova redovnih pošta.

Svaka ugovorna pošta ima svoj poseban poštanski broj koji se uklapa u sistem poštanskih brojeva prema poštanskim jedinicama. Ono što je bitnije za filateliste je period u kome ugovorna pošta radi; za svaku ugovornu poštu postoji odluka o otvaranju (tačan datum) i ako je zatvorena, o zatvaranju (isto tako tačan datum). Sem toga, ugovorna pošta može imati i pauze u radu, tj, više datuma otvaranja i zaivaranja. Filatelistički su interesantni samo oni objekti koji su putovali u vreme rada ugovorne pošte.

Ugovorne pošte koje vrše i dostavu imaju prilagođeno radno vreme, pogotovu ako na pošti radi samo jedan čovek. Tada se određuje period radnog vremena kada je pošta otvorena (na primer od 8,00 do 11,00), a kada se vrši dostava (na primer od 11,00 do 15,00). Ovo određivanje radnog vremena je sastavni deo ugovora između pošte i zastupnika.

Razvoj ugovornih pošta zavisi i od inicijativa u samim poštanskim jedinicama. Iz dosad nepoznatih razloga, na području Crne Gore nema nijedne ugovorne pošte iako uslova za njih na ovom prostoru ima najviše (mala mesta i naselja, nepristupačni predeli, mali promet). Isto važi i za poštanske jedinice Užice (gde ima samo jedna ugovorna pošta) i Kraljevo (gde više ne postoji nijedna).

Zahvaljujući podacima koje sam dobio ljubaznošću službenika u Zajednici jugoslovenskih PTT, zaduženih za poštanski saobraćaj, prilažem tabelu sa 149 ugovornih pošta koje su bile otvarane, ili su još uvek otvorene, na teritoriji Srbije. Ovaj spisak je napravljen zaključno sa 1. aprilom 2002. godine, pa postoji mogućnost da su se otvorile još neke pošte.

Ovom prilikom želeo bih da skrenem pažnju filatelistima i na postojanje ugovornih šaltera koji se bitno razlikuju od ugovornih pošta. U generalnom planu poštanske mreže, u odeljku »Posebni organizacioni delovi jedinica za pružanje poštanskih usluga korisnicima“ predviđen je i IZDVOJENI ŠALTER. Član 3.2.4.4. glasi:

»Izdvojeni šalter se organizuje na lokacijama gde se stalno ili privremeno

okuplja veći broj korisnika poštanskih usluga kao što su robne kuće, sajmovi,