Филателиста

8 M—

POŠTANSKA SLUŽBA NA DUNAVU U XIX VEKU

Jelena Janković

pn godina XIX veka u Srbiji, pa ni u ostalim zemljama na Dunavu nije bilo nikakvih poštanskih ustanova za civilni saobraćaj, jerje bilo veoma malo pismenih ljudi i nije se ni osećala neka velika potreba. Gradjani su zadovoljavali ovakve svoje potrebe porukama preko prijatelja, pouzdanih ljudi ili putnika namernika.

Razvojem trgovine javlja se potreba za prepiskom, ne samo sa poslovnim partnerima u zemlji već i sa onima u inostranstvu – u Turskoj i Austriji. Za prenošenje ovakvih poverljivih prepiski korišćeni su turski i austrijski tatari koji su putovali suvozemnim putevima, pa je veza sa udaljenim mestima duž reka Dunavai Save bila gotovo nikakva zbog korišćenja primitivnih sredstava za prevoz vodom, koja nisu mogla biti iskorišćena za veće daljine.

Austrija prva koristi pogodnosti plovnog puta

Ovakvo stanje u Srbiji i ostalim podunavskim zemljama iskoristila je Austrija, pa je prva počela da koristi i vodene puteve za svoje trgovinske i druge poslove. U važnijim mestima na Dunavu otvarala je konzulate, a osnivanje Parobrodarskog društva (1830. godine), koje je svojim brodovima uvelo plovidbu Dunavom i Savom, uslovilo je osnivanje agencija po svim trgovačkim i manjim mestima na donjem Dunavu.

Pri konzulatima Austrija je otvarala pošte a pri agencijama Parobrodarsko društvo vršilo je posebnu poštansku službu.

Početni rad ovih poštanskih službi nije mnogo poznat jer je Društvena arhiva iz prvih decenija uništena, te su pisci istorije bili prinudjeni da koriste nepotpune izvore. Zato se jasna slika organizacije poštanske službe nije u potpunosti mogla sagledati. Iz istorijskih izvora se može saznati da je Društvo vršilo plovidbu Dunavom, Savom, Dravom i Tisom a preko mora do Carigrada i Odese. Usled nedostatka poštanskih ustanova na Dunavu, Austrija je stvarala poštanske urede po većim gradovima a iz manjih mesta agencije su prikupljale pisma i ostale pošiljke i svojim brodovima prenosile do tih državnih poštanskih ureda po većim mestima.

DDSG je raspolagao urednim brodskim saobraćajemi po ugovoru sa austrijskom poštanskom upravom prenosio pakete i pisma iz Austrije u njene urede pri konzulatima i obratno, tako da je tokom vremena vršenje poštanske usluge po svim pristanišnim mestima na rekama preuzelo Društvo.

U početku, pisma i poštanske pošiljke kapetani brodova su prenosili iz uslužnosti i dobre volje da bi uskoro Društvo preuzelo prijem i prenos pošte uz obavezu da organizuju urednu poštansku službu, ne samo izmedju pojedinih agencija, negoi do graničnih državnih poštanskih ureda Austrije. Ovakvim svojim radom agencije Društva su bile konkurencija državnim austrijskim konzulatskim poštanskim uredima. Austrijska državna pošta nije mogla da zabrani Društvu da na tudjim teritorijama obavlja poštansku službu, te su jedno vreme i Društvo i Državna pošta primali pisma i ostale pošiljke za Austro-Ugarsku.

Medjunarodna konferencija u Beču

Na medjunarodnoj konferenciji održanoj u Beču 1875. godine radi rešavanja pitanja u vezi sa plovidbom na Dunavu, došlo je prvi put do rasprave o prenosu pošte i o poštanskoj službi