Филателиста

38 SKRIVENI ZNACI GRAVERA I CRTAČA NA MARKAMA

JUGOSLAVIJE

Slobodan Bodo Knežić

KK što smo u jednoj ranijoj prilici najavili, ovoga puta prikazaćemo marke koje sadrže skriveni znak gravera, štampane u periodu od 1944. do 1960. godine, kaoi marke sa punim prezimenima gravera smeštenim unutar grafičkih rešenja (nacrta) maraka.

Prema mom saznanju, prva marka sa skrivenim znakom pripada Prvoj seriji maraka za vazdušnu poštu (predeli i avion, kat. br. 380/91). Nacrt za ovu seriju uradio je Sreten Grujić, a svoj znak G stavio je na marke nominalnih oznaka od0,50i2 dinara. U nazivu države - gore latinicom i na markama nominalne oznake od 2i 10 dinara, u nazivu države – gore ćirilicom. Serija je štampana u knjigotisku, aznak G odnosi se na kat. brojeve 380, 382, 388 i 390.

Kod izdanja maraka iz 1950. godine, povodom proslave 1. maja, (lik maršala Tita kat. br. 480/3) stavljen je graverski znak TK, na svim markama u donjem levom uglu. Marke su štampane u tehnici duboke linijske gravure, a nacrt i gravuru UL Tanasije Krnjajić.

Godine 1953, povodom desetogodišnjice smrti Nikole Tesle, kod marke od 30 dinara (kat. br. 594) svoj znak TK stavio je umetnik i graver Krnjajić. Inicijali se nalaze dole desno u samom uglu slike. Marke su štampane u tehnici duboke linijske gravure.

Sledeća marka sa znakom gravera je iz 1953. godine (kat. br. 602). Izdataje povodom izbora maršala Tita za Prvog predsednika Republike. Graver T. Krnjajić svoje inicijale TK stavio je u donjem desnom uglu.

U seriji sa motivima glavnih gradova i bazične industrije, štampanoj u tehnici duboke linijske gravure, graver T. Krnjajić stavio je svoje inicijale TK na marke kat. br. 736 (Skoplje) i to dole levo u EVOM i kat. br. 740 (Beograd), takodje u donjem levom uglu, iznad levog kraka slova “u”.

Godine 1959. štampana je serija maraka sa motivima glavnih gradova i bazične industrije u promenjenim bojama i novim vrednostima. Na marki kat. br. 777 (Skoplje) inicijali TK nalaze se na istom mestu kao kod kat. br. 736.

Kao što sam i predpostavio, da priča oko graverskih znakova nije završena, naknadnim pregledom ustanovio sam da se skriveni znak TK nalazi na marki iz 1961. godine i to kat. br. 863 nominala 2000 din. (Beograd). Znak se nalazi na istom mestu kao kod kat. br. 740.

Takodje sam naknadno pregledao seriju maraka iz 1972. go-

e

•|JUGOSLAVIJA

o e e č d đ o e č ć ć OV OV O U O U VV M OT UI WU O Ori