Филателиста

29

Nije sačuvan tekst dokumenata o izdavanju oba provizorija osim referentnog, broja 152/45 Okružnog narodnooslobodilačkog odbora za Istru, koji se odnosi ili na prvi riječki, ili na cijeli pulski provizorij i već spomenuti br. 347 za drugi riječki provizorij. Oba provizorija službeno su priznata dobro poznatom Naredbom br. 19 Vojne uprave, datiranom 25. 04. 1946, koja u isto vreme priznaje važnost ljubljanskog i zagrebačkog redovnog izdanja ı prva dva porto izdanja.18) :

Nakon uspostave jedinstvene poštanske direkcije za Zonu B u Rijeci 20. 08. 1945. oba riječka provizorija ušla su u opticaj i na područjima bivše tršćanske 1 goričke direkcije i od top dana predstavljaju prva dva izdanja za celu Zonu B.

Uticaj ljubljanske poštanske uprave na poštansku službu u Zoni B

Pre uspostavljanja jedinstvene poštanske direkcije, a ponekad i u prvim nedeljama nakon te uspostave, onaj ko proučava poštansku istoriju naići će na vrlo slična pisma ili dopisnice frankirane različitom tarifom. Većini sakupljača takode su poznate četiri marke na razglednici Postojnske jame, poništene crvenim žigom s datumom 15. 08. 1945. Oba slučaja pokazuju uticaj ljubljanske poštanske uprave na poštanska zbivanja u Zoni B. Razlog za taj uticaj je kako politički tako i praktičan. S političke strane treba imati u vidu da se radi o području nastanjenom uglavnom Slovencima, koje Slovenska osvobodilna fronta želi priključiti Sloveniji, u doba kad republičke granice još nisu ucrtane, ı u doba kad se delimično, s obzirom na svetsko javno mnjenje, razmatrala mogućnost ujedinjenja cele ove teritorije s Jugoslavijom, u okviru neke sedme republike. Sa praktičnog stanovišta, ustanove bivše tršćanske i goričke direkcije u Zoni B više nemaju matične pošte, jer su glavni gradovi provincija pod savezničkom upravom, te gledaju naravno prema Ljubljani u tehničko-operativnom smislu. U tom pogledu, te ustanove nalaze se u sličnoj situaciji kao i istarske ustanove nakon ustupanja Pule, koje su se zbog istih razloga okrenule prema Rijeci.

Nije poznato da li je postojala neka izričita naredba slovenačkih vojnih ili civilnih vlasti koja bi odobrila delovanje ljubljanske uprave nad tim područjem ili je do toga jednostavno došlo po potrebi, od slučaja do slučaja, ali je svakako jasno iz formulacije pomenute Naredbe br. 6 Vojne uprave da je do vremena te naredbe poštanska služba u slovenačkom delu Zone B radila prema vlastitom nahođenju.

Uticaj ljubljanske uprave može se sažeti u tri zaključka:

Upotreba ljubljanskih tarifa. Dve ljubljanske tarife upotrebljavane su na području bivše tršćanske i goričke direkcije. Prva tarifa datirana 08. 06. 1945) tačno ponavlja tarife Italijanske Socijalne Republike na snazi od pre završetka rata. Poslednji poznati datum upotrebe je 13. 08. 1945. Dan uvođenja druge ljubljanske tarife nije poznat, a prvi potvrđeni dan upotrebe je 24. 08. 1945. Moguće je da je tarifa uvedena paraleno sa izdavanjem maraka 15. 08. 1945. Relativno mali broj pisama 1 dopisnica koji upotrebljava tu novu tarifu pokazuje na podvostručenje prethodnih taksi. Druga ljubljanska tarifa korišćena je u mnogim slovenačkim mestima i nekoliko medelja nakon uspostave zajedničke direkcije 20. 08. 1945. Treba pretpostaviti da je u nesređenim poratnim okolnostima trebalo vremena da se služba na terenu ujednači.

Narudžbe i izdavanje maraka. Vrlo brzo nakon završetka rata naručeno je izdanje redovnih maraka za Trst i Slovenačko primorje. Detalji nisu poznati, no ostao je trag dve predviđene vrednosti. Marke su slične prvom redovnom izdanju tzv. ljubljanskog štampanja, ali se natpis bitno razlikuje rečima: TRST ] SLOVENSKO PRIMORJE, koji ukazuje na nadu da će se tršćansko pitanje rešiti u jugoslavensku korist, a istovre-