Филателиста

45

Materijali za izradu štamparske forme menjali su se sa razvojem ravne štampe. Od pronalaska litografije do danas u ovu svrhu upotrebljavani su: kamen, staklo, PVC papir, aluminijum i cink, koji se koriste pojedinačno kao monometalne ploče ili kao višemetalne u kombinaciji sa bakrom, hromom, antikorozivnim čelikom i dr. Ove štamparske forme dobijaju se direktnim snimanjem ili kopiranjem sa kopimih predložaka.

Litografija predstavlja klasičan način ravne štampe. Ime potiče od grčke reči Lithos-kamen i Grafein-pisati. Pre uvođenja ofset mašina radilo se na litografskom kamenu (vrsta krečnjaka). Otuda ı naziv litografija ili kamenotisak.

U početku bio je to način umnožavanja sa uglačanih ploča mekog kamena. Kasnije, litografski kamen zamenjen Je cinkanim ı aluminijumskim pločama. U ovom postupku, crtež se nanosi na kamen direktnim tušem, kredom ili preslikavanjem preko specijalnog papira (papir za pritisak). Postupak otiskivanja je direktan, jer su slika ı tekst u negativu — nečitljivi. U novije vreme koristi se fotomehanički postupak — fotolitografija. Dobijeni otisak nije izdignut, reljefan, niti udubljen, već gladak, potpuno ravan. Primeri takve tehnike su na primer Provizomo pokrajinsko izdanje za Sloveniju iz 1919. godine tzv. Verigari ili izdanje Knečevine Crne Gore iz 1897. godine, povodom 200godišnjice dinastije Petrović.

Prilog 2. Poštanske marke u kamenotisku

Litografske prese imaju uređaj za vlaženje ı nanošenje boje, sastavljen od valjaka

presvučenih kožom ili gumom. Postupak za dobijanje otiska je sledeći: kamena ploča,

koja služi kao štamparska forma, navlaži se prvo vodom 1 na nju se potom nanosi boja.

Na ovakvu formu postavlja se papir, a preko njega karton. Posle pripreme, otiskuje se pritiskom litografske prese.

ynarafi CTO o

cTo 3a | a 1 i O MWanarake COO Cr aBN — BamouWi 3a 60je 6ojaHMK

Slika 4. Litografska brzohodna presa