Филателиста

35

Jarca u Novom Mestu našao nekoliko članaka o Jakčevom portretiranju klaljevske porodice i nekoliko objavljenih slika mladog kraljevića Petra, koje su kasnije poslužile kao osnova za izradu eseja.

Jedini izuzetak su bile fotokopije neke starije zbirke nezupčanih eseja u formatu A-4, u stvari fotokopije štampanih strana, koje sam dobio od zagrebačkog filateliste g. Stanka Borića, koji su kao zbirka bili darovani nekim krunisanim glavama:u Evropi. O ovome će još biti reči docnije, kod opisa samih eseja. Treći izvor informacija u okviru proučavanja poštanske istorije ovog područja su isključivo usmene informacije. To su razgovori sa filaelistima, poznavaocima područja Kraljevine Jugoslavije, kao što su g. Aleksandar Krstić i g. Milan Vujović iz Beograda, koji sakuplja sve posebnosti kraljevine (marke, eseje, ministarske albume i slično). Sa g. Vujovićem sam nedavno elektronskom poštom razmenio slike eseja iz naših zbirki pa smo tako obojica došli do nekih novih saznanja.

Istorijska pozadina

U tekstu sam obradio svoja saznanja o esejima šeste serije redovnih maraka Kraljevine Jugoslavije. Te marke manjeg formata sa slikom tada još maloletnog kralja Petra II skupljači iz milošte nazivaju "Petrički", celo izdanje od 15 maraka, ili "mali Petar". A kako je Petar uopšte došao na marke?

Petar Karađorđević je bio najstariji od trojice sinova (braća su mi bili Tomislav i Andrej) Kralja Aleksandra I. Karađorđevića, Ujedinitelja, kako su ga u to vreme zvali, jer je ujedinio južnoslovenske narode u zajedničkoj državi. Po tragičnoj smrti kralja (u atentatu 9. oktobra 1934. godine u Marseju) u Francuskoj, jedva jedanaestogodišnji Petar Je preuzeo presto i postao Njegovo Visočanstvo kralj Petar II, kralj Jugoslavije. Poštujući oporuku pokojnog oca, zbog maloletnosti mu je određen regent (zamenik, namesnik) ı to baš njegov stric, Aleksandrov brat, princ Pavle Karađorđević. (Namesništvo je u stvari bilo tročlano, princ Pavle, prof. Radenko Stanković i dr Ivo Perović, prim. prevodioca).

Po smrti Aleksandra, Ministarstvo pošta u Beogradu je izdalo posebne marke u znak žalosti. Prvo je sa postojećim klišejima za redovne marke iz 1931. godine ("Aleksandar bez Vagnera 1 sa Stojičević Vagner") ponovo odštampana cela serija, a zatim je na cele marke, oko glave Aleksandra u ovalu, odštampan crni okvir, koji je prekrivao bele rubove oko maraka. Docnije Je crni okvir otisnut ı na marke koje su povučene sa pošta ili su se nalazile u poštanskom depou.

Marke sa crnim rubom bile su već 17. oktobra 1934. na poštanskim šalterima i predstavljale su samo privremeno rešenje za obezbeđenje maraka za potrebe pošte. Ministarstvu pošta je bilo Jasno da u kratkom roku mora da se pripremi nova serija redovnih maraka ı tu upravo počinje priča o esejima sa likom Petra II.

Službeni ı privatni eseji

Kada je tačno bio raspisan konkurs za predloške novih maraka nije mi poznato, ali pretpostavljam da je to bilo već u oktobru 1934. godine, jer su prvi predlošci iz Slovenije bili