Филателиста

6

ova komanda, evakuisanje komanada i nadleštava iz drugih mesta naređvaće komandanti operatvnih jedinica. Ima veze sa predmetom Dj.O Br.3034 od danas.

3. novembra 1915,g. Komandant, pukovnik, Priština Ced. J. Marković s.r.

Za povlačenje srpske vojske određena su bila tri pravca (1):

- za Prvu, Drugu i Treću armiju i trupe Odbrane Beograda pravac Peć - Andrijevica – Podgorica Skadar, - za trupe Novih oblasti pravac Đakovica - Vezirov Most i Prizren - Ljum Kula – Spas - Fleti - Puka ka Skadru i Lješu, i

- za Timočku vojsku pravac Prizren – Ljum Kula – Piškopeja - Debar - Elbasan.

Prvoj armiji je stavljeno u zadatak da štiti odstupnicu.

Po cenu nadčovečanskih napora i uz ogromne žrtve srpska vojska sa izbeglicama je uspela da stigne na obalu Jadranskog mora i, zahvaljujući najviše Francuskoj i Italiji, bude prebačena na ostrvo Krf u Grčkoj. Na ovom putu stradalo je oko 72.000 srpskih vojnika. i oko 220.000 civila (2). 27. i 28. novembra 1915. prva grupa izbeglica, zajedno sa ministrima, službenicima, članovima medicin– skih i sanitarnih misija Francuske, Engleske i Rusije, je prispela u Podgoricu. Srpska Vlada je stigla u Skadar 30. novembra 1915, dok je osoblje Vrhovne komande putovalo znatno duže i stiglo u Skadar tek 6. decembra 1915. god.

Normalno je da se, u uslovima najtežeg preživljavanja, bez hrane, obuće i odeće, malo mislilo na poštu, pa je konstatacija Rašića i danas validna. Poseban kuriozitet je svakako da pošta iz ovog perioda pripada kako srpskoj, tako i albanskoj i crnogorskoj i italijanskoj poštanskoj istoriji. To je još jedan od razloga da se ova tematska oblast detaljnije obradi. Nadalje će pri tumačenju i utvrđivanju autentičnosti biti korišćen i tekst pošiljaoca ovih karti, svuda tamo gde ima za to podataka odn. opravdanja.

Prvi razmatrani materijal predstavlja dopisnu kartu od 2. decembra 1915. godine.

Slika 1. Prelazak preko Čakora (francuska razglednica nepoznatog izdavača).

Dopisna karta srpskih ratnika, izdata od strane Inspekcije Pošta srpskih armija 1915. god. upućena je iz Tirane srpskom vojniku i vraćena kao neuručena (rukopisno "Retour") – Slika 2. Na ovoj karti nalazi se žig srpske vojne pošte u Tirani i troredi srpski cenzurni žig "PREGLEDALA/

EO o ON RO . Š VOJNA CENZURA /7 TE ij | ij RANA" ' ljubičaste boje, koji dosad nije opisan u filatelističkoj literaturi.