Jugoslovenski Rotar

razni predmeti i gradnje, koje pokazuju da je u tome mestu postojao napredan ljudski život još na kraju VI. stoleća pre Christa. Pod svojim tadanjim imenom Lihnidos—Ohrid je bio poznat grad na putu Via Egnatia u oblasti Desaretiji sve do V. veka posle Christa.

Sa postepenim dolaskom i organizovanjem Slovena na Balkanu Ohrid postaje važno kulturno i političko središte. Na kraju IX. stoljeća počinje u njemu da radi Sv. Kliment i Sv. Naum, šireći hrišćansku veru i pismenost među svojim sunarodnicima. Sv. Kliment, koji je sastavio ćirilicu i nazvao je tim imenom u čast svoga učitelja Sv. Ćirila, postaje prvi slovenski arhiepiskop u naročito za njega osnovanoj arhiepiskopiji Velička. Vreme delanja Sv. Klimenta je znamenito doba i svetla strana u kulturno-prosvetnoj istoriji svih Južnih Slovena. Sv. Kliment je podigao u Ohridu crkvu Sv. Pantelejmona, u kojoj je i sahranjen, dok je Sv. Naum na suprotnoj južnoj strani jezera podigao manastir u kome se nalazi njegov grob. Manastiri i crkve rasuti po obalama jezera govore o visokom duhovnom životu koji je nekad ovde cvetao.

Za vreme cara Samuila (976—1014 g.) Ohrid postaje njegova prestonica i brzo napreduje u svim pravcima. Zatim prelazi pod vizantijsku vlast dok nije na kraju XIV. veka pao u ruke Turaka, koji su ga drzali neprekidno do 1912 g.

Sve dok je on bio sediSte Ohridske Arhiepiskopije vazio je kao veliki i bogat grad. Prosveta, umetnost, trgovina i zanati bili su na zavidnoj visini u njemu. Čim je 1767 god. bila ukinuta Arhiepiskopija počeo je Ohrid naglo da opada i narod da se iseljava. Na ovaj način može da se objasni i čitav niz višespratnih a, često puta i porušenih kuća, koje potsećaju na prošlu veličinu i blagostanje.

Cela varoš sa svojim krivudavim, tesnim i strmim ulicama, sa načičkanim svakojakim zgradama i poluporušenim zidinama, kao i sa svojim položajem prema jezeru, u kome se ogledaju njegove trošne kuće, pretstavlja privlačan objekat za radoznalog stranca. Nebrojeno mnogo cr-

kava i paraklisa (oko 20) od kojih neki datiraju još iz prvih stoleća hrišćanstva u ovom kraju, upotpunjuju sliku drevnoga grada. Crkva Sv. Sofije, Sv. Klimenta i Sv. Jovana u Kaneu zaslužuju detaljnije rasmatranje.

Na koju god stranu čovek da se okrene videće ono što se samo u Ohridu može videti. On ima svoju naročitu originalnost, kako u spomenicima iz prošlosti, u ukupnoj arhitektonskoj spoljašnosti grada, u tvrđavi sa zidovima, u čaršiji, u topografskom položaju varoši, u baštama, tako i u lepoti svoga jezera i obala.

Pri zalasku sunca, kad se ceo zapad zakrvavi, pruža se veličanstven i divan pogled na jezero sa ograđenog dvorišta crkve Sv. Jovana, ispod koje voda čas tiho, čas plaho udara o okomite stene obale.

10