JUS standardizacija

poljoprivredno prehrambeni proizvod proglasi za kvalitetan odnOsno pre nego što se iznese na tržište. S druge strane OVO jasno pokazuje da je došlo do podele ljudi na proizvodjače i potrošače. Treba istaći da trgovina spada u prvu grupu jer je ona proizvodjač usluga.

Polazeći od ovih postavki kao i od potrebe da se pravilna ishrana stanovništva ne može zamisliti bez obezbedjenja dovoljnih količina belančevina, ugljenih hidrata i masti, kao i od potrebe da se pojedini proizvodi sačuvaju nešto duže i pri lošim uslovima držanja, razumljiva je bila intervencija društva, već od prvih qodina posle II svetskog rata, koja se sastoJala u propisivanju obaveza u proizvodnji i prometu pojedinih poljoprivredno prehrambenih proizvoda. Na ovaj način je donet prvi propis odnosno PRAVILNIK O KVALITETU ŽIVOTNIH NAMIRNICA I O USLOVIMA ZA NJIHOVU PROIZVODNJU I PROMET ("Sl. list SFRJ", br. 12/57). Osnova za donošenje ovog propisa je bio Zakon o zdravstvenoj ispravnosti ovih proizvoda, pa

Je razumljivo da se najvećim delom odredbi Pravilnika reguliše zdravstvena. ispravnost. Medjutim, ne treba zaboraviti da

Je u to vreme naša prehrambena industrija bila u početnoj fazi razvoja i da nije bilo uslova da se obuhvati kvalitet u širem smislu. Dalji razvoj i postepeno izdvajanje pojedinih grana zahtevali su još veće angažovanje svih društvenih faktora, Što nije izostalo. O kvalitetu je diskutovano na raznim skupovima naših najviših organa a kao rezultat toga Savezna skupština je donela rezoluciju kojom je 1972. proglasila za gođinu kvaliteta. Ista rezolucija je uključila i čitav niz mera kojima se kvalitet proizvoda mora stalno unapredjivati. Vredno je istaći neke od njih kao što su:

- zakon i podzakonski akti koji se odnose na kvalitet proizvoda, moraju imati odredjeni uticaj na usmeravanje kvaliteta; da se stalno rađi na usavršavanju propisa u oblasti kvaliteta;

-– da se stalno radi na obezbedjenju uslova za obavezno pridržavanje odnosno poštovanje propisanih kvaliteta.

Jasno Je istaknuto đa propisi o kvalitetu proizvođa predstavljaju važan društveni instrument za zaštitu interesa potro= Ššača, kao i da kvalitet proizvođa predstavlja važan faktor u privrednom poslovanju osnovnih organizacija udruženog rađa na jedinstvenom jugoslovenskom tržištu. Ovim Je stvorena osnova ali i obaveza za propisivanje kvaliteta. Neđvosmisleno je istaknuta potreba stvaranja jednakih uslova za sve proizvodjače naše zemlje ali istovremeno i obaveza zaštite interesa potrošača. Ovakav zahtev nameće pitanje

koje se može formulisati na sleđeći način. Da li su interesi proizvodjača i potrošača u tržnoj privređi naše zemlje isti? Odgovor na ovo pitanje može biti dvojak odnosno zavisi od toga sa kog stanovišta se polazi. Tako ako bi se pošlo od apstraktnih proizvodjača i potrošača, odgovor bi bio pozitivan što bi se moglo objasniti na sledeći način. Proizvodjaču je uzaludna proizvodnja ako ne postoje potrošači koji će otkupiti te proizvođe

i time omogućiti dalju pa i proširenu reprođukciju. Znači da je interes proiz=vodjača da postoje veliki potrošači.

S druge strane potrošaču je potreban proizvodjač koji će mu obezbediti proizvode za zadovoljenje njegovih potreba, tako

da mu ostane dovoljno vremena da se bavi nekom drugom proizvodnjom:;odnosno nekim drugim radom. Iz toga bi se moglo zaključiti da je svaki proizvodjač po pravilu

i potrošač i da svaka proizvodnja znači ustvari potrošnju.

Medjutim, ako sa ovako apstraktnog predjemo na konkretnog proizvodjača, odredjenog proizvoda, za tačno odredjenog: potrošača, videćemo da im interesi nisu isti. Naprotiv, oni se suprostavljaju Jedni drugima. Svaki proizvodjač prilikom proizvodnje odredjenog proizvoda teži da uloži što manje, a da pri tome dobije što veću cenu za jedinicu proizvoda. Svakako da će se potruditi da

to nametne ili istakne kroz manje važnu osobinu. Svaki pak potrošač teži da kupi proizvod najboljeg kvaliteta ali da ipak plati što nižu cenu. Po pravilu proizvodjač ne troši robu koju proizvod, ili je trošio u neznatnoj količini, tako da njegovi interesi, potrošača sopstvenog proizvođa, nemaju nikakvog uticaja na smanjenje cene ili povećanje kvaliteta, naprotiv, odlučujući je njegov interes proizvodjača, a to je u suprotnosti sa interesima potrošača.

Da bi smo stvar do kraja sagledali, uzećemo i slučaj koji nastaje kađa proizvodjač kupuje sirovinu za proizvodnju odredjenog proizvođa. On je sada potrošač te robe ali se u ovom slučaju njegovi interesi suprostavljaju interesima proizvodjača.

Sve ovo jasno pokazuje da je neophodno regulisati kvalitet poljoprivredno prehrambenih proizvođa a to znači regulisati norme kojih se moraju pridržavati svi u lancu od proizvodnje do potrošnje pojedinih proizvođa. Zajedno sa tim dolazi i logična obaveza da se kontroliše sprovodjenje tih nomi. Sleđeći Rezoluciju Savezne skupštine donet je najpre Zakon o standarđima, a ubrzo zatim, na osnovu njega, otpočelo je regulisanje kvaliteta pojedine grupe proizvoda. Po-. red izvesnog broja standarda kojim je regulisan kvalitet poljoprivrednih pro-

249