Naša stvarnost

16 VLADIMIR SV. SIMIĆ

Kada je crkveni brak bio uveden u svima hrišćanskim državama počelo je, prvo na zapadu, vraćanje na ustanovu građanskog braka. Uzroci za ovo vraćanje uglavnom su bili verska borba između rimokaloličke i protestanske crkve i princip rimokatoličke crkve o nerazlučivosti braka.

Tako je prvo u Holandiji bio uveden građanski brak kao fakullafivan (1580), a docnije kao obavezan (1653), ali je posle slo godina (1753) ponovo bio usposlavljen crkveni brak, da se docnije (1836) definitivno uvede građanski brak kao fakultativan. U Francuskoj je građanski brak prvo bio uveden kao fakultativan za nekalolike (1787), a revolucija ga je uvela kao obavezan za sve (1793), što je ušlo i u Napoleonov Code civile. Obavezan građanski brak uveden je bio docnije u Memačkoj, italiji, Španiji, Švajcarskoj, Belgiji, Rumuniji, Mađarskoj i Meksiku. U Danskoj, Skandinaviji i Portugaliji postoji građanski brak samo kao nužan lj. u slučajevima kada crkveni brak nije moguć. To islo je važilo i u carskoj Rusiji, dok je u Sovjelskoj Rusiji građanski brak uveden kao obavezan zakonom od 1-–l-1923.

Pojava usfanovljenja građanskog braka u ovako velikom delu država u svelu jeste, pored napred istaknutog opšleg razloga, stvaran i dovoljno ubedljiv razlog i bez svakog daljeg izlaganja, da se Takva reforma i ustanova freba da sprovede i u našoj zemlji. To ne bi bio slučaj samo tada, ako bi prema stanju naših prilika postojali odvojeni objektivni razlozi koji bi, nasuprot argumenktaciji koja je u označenom delu sveta dovela do ove relorme, govorili proliv ovakve reforme kod nas i mogli da nas ubede da mi ne ireba da pristupamo ovome opštem režimu u sistemu bračnog prava ustanovljenom u najvećem delu civilizovanog svela.

Međulim fakvi specijalni razlozi za naše prilike ne postoje. Naše prilike i odnosi u ujedinjenoj državi, naproliv, samo poivrđuju molive i razloge koji su doveli do ove reforme kod drugih i pružaju još i nove momenfe koji kod nas, još i više nego tamo, dikfuju i nalažu ustanovljenje građanskog braka. 2

U konfesionalnom pogledu narodna zajednica u našoj državi razdeljena je više nego šlo je fo slučaj u drugim zemljama, ili bar u odnosu na najveći deo drugih zemalja. Pored dve glavne hrišćanske konfesije posloji i muslimanska verska zajednica sa znalnim delom pripadnika. Zastupljene su isto tako i druge veroispovesti. Ovako slvarno stanje samo sobom slvara veoma različite uslove, odnose i posledice kod građana iste državne zajednice u pogledu vršenja prava i dužnosti u domenu bračnog prava. Pri tome dolaze do jačeg izraza versko-polilički interesi različitih konfesija. Slvaraju se nepolrebni sukobi i izlišna utakmica u zadobijanju izuzelnih i privilegisanih položaja. To dokazuju Ustav srpske pravoslavne crkve i svi njegovi pripalci (kada je izvršeno očigledno zakoračenje u zakonski poredak), Zakon o muslimanskoj imovnoj verskoj zajednici (u kome postoji čak i odredba