Nova Evropa

Нова Европа

Књига Х. Број 2. 11, јула, 1924

Tri koncepcije jugoslovenstva.

Ima tri koncepcije jugoslovenstva, Jedma obuhvata уеlikosrpstvo i velikohrvatstvo, od kojih svako hoće da proširi svoje ime na celinu područja, da bi, na ·kraju krajeva, od Jugoslavije postala Velika Srbija, odnosno Velika Hivatska, Druga je koncepcija otvorenog jugoslovenstva, suprotna. koncepciji Velikog Srpstva i Velikog Hrvatstva: ona ne poznaje i ne priznaje granice i razlike izmedju · ·Srba i Hrvata, Treća je koncepcija ponajviše komplikovana i ponajmanje iskrena, — to je, da tako kažemo, koncepcija Ju 8 oslovenstva s primišlju: ona, doduše, ispoveda integralno jedimstvo ali tek ono koje ima da dodje i da se stvori, pri čemu svaki hoće, ili se bar nada, da drugome nametne sebe, da on da jezgru, ili srčiku, budućem narodu,

Velikosrpstvo i velikohrvatstvo je koncepcija sitnih i zaostalih, — reakcija, Ona izbija na površinu kadgod su prilike muhlne i nesredjene, i to Veliko Hrvatstvo kao ustuk Velikome Srpstvu, i obrnuto; i izbijaće stalno, dogod velike mase narodne budu neprosvećene {i nepristupačne pravome razlogu, Ona vuče unazad, na pokrajinstvo i u sitno-plemensko, u Dušanovo Carstvo ı na staro hrvatsko pravo, Formula SHS služi joj pri tome kao prelazna faza, kao trambulin, Tu koncepciju zastupa danas, na srpskoj strani, G. Pašić, sa svojom radikalskom družinom; a na hrvatskoj strani, G, Radić, sa svojim republikanskim mirotvornim seljacima, Samo što je kod srpskih radikala ova koncepcija prvenstveno nacijonalna, dok je kod radićevaca reakcija na velikosrpstvo zahvatila jedan primarno seljački, antiburžujski, pokret, |

Otvoreno jugoslovenstvo ispovedaju oni koji su ga oduvek, i pre Rata, ispovedali, i koji bi ба ispovedali sve da rata još nije bilo, To je, u stvari, jedma prava jugoslovenska koncepcija, Ona je isto tako odredjena i jasna kao i velikosrpstvo i velikohrvaistvo, ali je tako široka da sadrži u sebi i jedno i drugo, svarivši ih oba bez ostatka, Za nju su danas Hrvati i Srbi podredjeni plemenski pojmovi, baš kao što su idući podredjeni

33