Nova Evropa

se i menja mišljenje, Sveto Pismo ostaje, samo uz veću slobodu tumačenja koja bi odgovarala duhu našeg vremena,

Što se crkvene unije s Rimom tiče, pravoslavni deo našeg naroda nije se mogao dosad nikad pokoriti papskoj vlasti, poSlavito stoga što je Papa uvek bio saveznik ugnjetača Srba, koji su bili ugnjeteni, I danas, dogod je Papstvo oblasna, Crkva, pod najačim političkim ulicajem jednog naroda, a me savez slobodnih crkava, ne držimo da bi bilo moguće Pravoslavnoj Crkvi sklopiti uniju sa Papskom Crkvom, Uostalom, i veći narodi odbili su se od Rima uglavnom zbog papske politike: Britanci, skandinavski narodi, najveći deo Nemaca, prekinuli su s Rimom; a da ni veliki deo Prancuza neće da zna za papsku politiku pokazuje rešenost da se ukine francusko poslanstvo u Vatikanu, Ovim otpadanjem velikih naroda i crkava od Rima, i uništenjem Austrougarske, znatno je oslabljena ta zapadna patrijaršija koja je u Srednjem Veku imala mnogo izgleda da postane svetskom crkvenom monarhijom; danas je manje umniverzalna crkva nego ikad od vremena Karla Velikog, a osobito od vremena pape Grgura VII, Neimajući papske države, miti jakih saveznika na Zapadu, Papstvo sve više postaje oblasnom crkvom, i dolazi u: sličan odnošaj u kakvom je bila s Austrougarskom, sa državom koja bi mogla imati ćesarskoj sličnu politiku prema balkanskim narodima, Prema tome, naša bi kraljevina, u slučaju crkvene unije s Rimom, došla u položaj u kom je bila Srbija dok se Srpska Crkva nalazila pod vlašću Carigradskog Patrijarha zavisnog od Vizantije, Jedva se Srpska Crkva oslobodila toga duhovnog vazalstva, kojim se negdašnja Vizantija znala dobro koristiti u državnoj politici, pa je stoga isključeno da bi se naš narod dobre volje potčinio kojoj drugoj državi ili Srpska Patrijaršija kojoj oblasnoj Crkvi,

Drugo bi bilo svetski savez slobodnih hrišćanskih crkava, ma i pod počasnim prvenstvom Pape, А fakav savez bio bi moguć, ako bi vlast došla u ruke predstavnika svih crkava a nesamo današnjih kardinala koje Papa imenuje najviše iz talijanskog klira i koji imaju prema Papi samo savetujući glas, Srpska Pravoslavna Crkva тије u stanju mi primanjem unije išta izmeniti u papskom sustavu. Ona nije dovoljno jaka da bi bila kontrahent s Papstvom, Ali bi se mogle potražiti reforme u Papstvu koje bi omogućile pretvaranje papske crkve u savez slobodnih crkava katolikš& Hrvata i Slovenaca i Čeha i Poljaka, pa možda docnije, u nuždi protiv germanske najezde, i Francuza, Njihovo bi pravo bilo, da u zajedničkom i opštem hrišćanskom imteresu polraže to iz slobodne svoje inicijative, ako za dobro nadju, a stvar je od velike važnosti za religijozno moralni napredak hrišćanskih maroda i, osobito, za trajno utvrdjenje mira medju narodima,

501