Nova Evropa

odijeljenih gradskim zidinama, osvanuo je Split na pomolu modernog doba, kad .je velika Revolucija, pod vodjstvom Prvoga Konzula, generala sa Korzike, otpuhnula vlast venecijanske sinjorije, brišući iz redova nezavisnih država tu osebujnu organizaciju političkog majstorluka i trgovačke puhlepe,

Split sa Dalmacijom, nakon kratkog intermeca francuske vladavine, promijenio je političkog sSospodara: iz ruku Venecije prešao je u ruke Austrije, nedoživivši zapravo piomjene poliискоб kursa, jer je Austrija nastavila političku baštinu Venecije, podržavajući vlast venecijanske birokracije, koja je pod Austrijom u par decenija više potalijančila Split nego li Venecija u par vijekova! Tako je Split bio samo ma oko dvojako podvojen: socijalno i nacijonalno; u stvari, bio je родуојеп samo socijalno, Socijalna podvojenost držala je gradjanina i patricija bliže tudjinskom gospodaru, nukala ga i silila da боуот1 и јаупот i društvenom živolu talijanski; a ostavljala je, naprotiv, pučanina iz pregradja u njegovoj naslijedjetoj seljačkoj priprostoti, nedozvoljavajući mu да зе па зостајпој stepenici uspne naviše, Takovo socijalno stanje trajalo je u Splitu sve do zadnjih decenija prošlog vijeka,

I dok je, u prošlim vijekovima, splitski patricijat davao hrvatske mpjesnike, na pomolu modernog doba počeo je i

splitski pučanin da daje iz sebe predstavnike svoje kulture.

Pjesnik Luka Botić prvi je takav predstavnik onof težačkog Splita, koji je počeo da iz seljačke kolibe ide u gradske škole i da se uspinje do kulturnog gradjanina, Pojava Luke Botića ima dakle važnosti nesamo za kulturni i nacijonalni već i za socijalni razvoj Splita. To je bio predznak, da će se iz splitskog težačkog elementa razviti elemenat gradjanski, I taj će elemenat donijeti sa sobom u novo socijalno stanje svu naslijedjenu nacijonalnu baštinu, kojoj je pjesnik Botić dao tako silna izraza u svom pjesničkom djelu, Botićeva misao potpune narodne slobode i jugoslovenskog bratstva postala je jednom od temeljnih crt4 novog nacijonalnog Splita, koji se razvio iz dodira starog gradjanskog i novog težačkog elementa, Novovjeka demokracija nametnula je i Austriji liberalno zakonodavstvo, uslijed kojega i slovenski narodi dobiše barem donekle mogućnosti da se razvijaju i napreduju, To je uskorilo socijalni proces kojim su se slovemski narodi Austrije počeli od seljaštva da dižu ka gradjanstvu, proces kakav zapažamo kod cijelog našes naroda u tadašnjoj Austriji, Isti se proces razvijao i u Splitu: težak je počeo da se diže do gradjanina šaljući svoju djecu u škole, učeći zanate, prihvatajući se obrta i trgovme, U par decenija, urbanizacija težačko6 elementa iz predgradja napredovala je toliko da je staro gradjanstvo Spolita, podmladjeno novim elementom, dobilo potpuno macijonalno

95