Nova Evropa

samo za punoga života piščeva već i prije objavljenja njegova Џаупоб ајеја »Вгабе Кагатахоућ« (1879—1880). Та prva у1jest sadržana je u odličnoj knjizi o Rusiji već spominjanog Frana Celestina, koja je izišla na njemačkom jeziku još godine 1875 (u Ljubljani), »Russland seit der Aufhebung der Leibeigenschaft«, a u kojoj je knjizi Celestin dao vrlo instruktivnu sliku tadanje Rusije, Dostojevskoga se tu Celestin dotiče, dakako, samo uzgred (na stranama 365 i 376), spominjući ga kao urednika konzervativnog časopisa »Graždanina« (pokrenut početkom Sedamdesetih Godina, kao nov orđan ruskih konzervativaca bliskih tadanjem ruskom Prestolonasljedniku), te kao ugledna romansijera Četrdesetih Godina, kada je Dostojevski pristajao uz ruske ljevičare, priklanjajući se takozvanoj »zapadnjačkoj« orijentaciji, »dok je eto Sedamdesetih Godina, kao urednik konzervativnog ,Graždanina' okrenuo ledja svojoj ljevičarskoj prošlosti i priklonio se reakcijonerima«, Zatim spominje Celestm Dostojevskoga u društvu prvaka ruskog realizma, stavljajući 8a uz bok Gogolju, Turgenjevu, Gončarovu, Ostrovskome, i Pisemskomu, Ova vijest Celestinova o Dostojevskom i njegovu položaju u ruskoj književnosti spada vjerojatno uopće k majranijim i najupućenijim svjedočanstvima o tom velikom ruskom piscu vam piščeve domovine, |

I, Prevodjenje u jeku,

U prevodjenju Dostojevskoga specijalno kod Hrvata, u ovo pola stoljeća iza piščeve smrti, dale bi se zabilježiti tri vremenske laze, svaka sa svojom imdividualnom duhovnom Н21јобпопијот i pozadinom, Prvu fazu, kako smo već vidjeli, čini decenij od sredine Osamdesetih Godina, kad započinje kod Jugoslovena uopće prevodjenje iz Dostojevskog (1884), pa do sredine Devedesetih Godina, kada počinje odlučno da jenjava naš prvi prevodilački elan za · Dostojevskog, Druga faza, doba gotovo potpune stagnacije u prevodjenju Dostojevskog na hrvatski, obuhvata okruglo dva naredna decenija (1894—1915): to su godine naših modernističko-artističkih traženja, u kojima naša prevodna literatura s ruskog manje više bez kompasa tetura od simbolista i dekademata do marksistički obojenih pisaca (Čehov, Amndrejev, Gorki). Treću fazu, fazu najvišeg kulta Dostojevskog kod nas, čini s jedne strane druga polovica družogš decenija ovoga vijeka, u koju pada ruska Oktobarska Revolucija (1917), a s druge strane prva polovica narednog decenija, u kojemu je proslavljena stogodišnjica od rodjenja Dostojevskoga {1921]; ova dva spoljna dogadjaja bila su svakako od odlučna značenja za ponovno posizanje za Dostojevskim u

~“

čitavoj jugoslovenskoj književnosti, a pojmence kod Hrvata.

313