Nova Evropa

već 31.123 tvomice, čija se produkcija penjala na бофоуо пи|jardu rubalja, Znatno se poboljšao i kvalitet ruske robe, jer se već na londonskoj svjetskoj izložbi {1851} ruski srebrni, zlatni, brokatni proizvodi takmiče s najboljim evropskim proizvodima te vrste, a ruske pamučne fkanine izostaju samo iza епбјеskih i francuskih, dok se ma svakoj novoj izložbi ističe napredak sve novih i novih grana ruske privrede. Navešćemo kao primjer samo najmarkantniju figuru, Sergija Мађсеуа (18101893), koji se sav posvetio orgamizaciji ruske privrede, te je iz jednog siromašnog i pasivnoS kraja (koji obuhvata ogroman prostor od dijelova tri sreza Orlovske, Kaluške, i Smolenske Gubernije) organizovao industrijsku bogatu oblast koja i sad nosi njeđovo ime: osnovao je 22 tvornice, u kojima је našlo zarade oko 100.000 radnika; za potrebe ovih tvornica načinio je, u tome zabačenome ikraju, na 120 kilometara drumova, 200 kilometara željezničke pruge, a rječicu Kolvu napravio je plovnom na dužini od 100 kilometara; stvorio je industriju stakla, kristala, sode, kreča, kamenoda uglja, metalnu, mašinsku. Maljcev nije bio običan gramzljivi lovac па топе, kao većina današnjih milijardera, nego čovjek širokih humanih i naprednih pogled4 1 феХпја, Којеба je, kako izgleda, u radu уоdila želja da bude koristan svome narodu: svakom radniku sazidao je posebnu kuću od 3—4 sobe, sa vrtom, ogrjevom od poslodavca i pravom da pase stoku na livadama tvornice, dajući mu u isto doba izvjestan dio od dobiti tvornice, i odredivši — za teže poslove — radni dan od 8 sati, te otvarajući i osnivajući za radnike škole, osnovne i tehničke, obdaništa za djecu, bolnice i utočišta za ostarjele i nesposobne, štedionice, i crkve sa crkvemim zborovima od samih radmika, Nijednoga radnika nije kažnjavao na tijelu, čak ni u doba robovanja kmetova i potpune zavisnosti radnika od plemića-poslodavca; nijednoga nije oslovljavao grubom riječju; nijednoga mije istjerao iz IVOTnice za neurednost ili kakav ispad protivu administracije. Tako su pričali ljudi koji su bili nje6ovi pomoćnici i saradnici, Taj svoj organizacijoni rad i socijalmo-napredni гад Мађсеу је роčeo još u najteža vremena režima Nikole I,

Ali eto, cijelo to vrenje života u zemlji, ispunjeno intenzivnim, korisnim, i stvaralačkim radom, prošlo je mimo Turgenjeva. U romanu »Dim«, on najcrnjim bojama slika rusku privredu; a u »Novome rodu«, svom posljednjem krupnom djelu, kao slab refleks stvarnog i moćnog privrednog pokreta javlja se tek blijeda figura Solomina,

Za vrijeme života Turgenjeva, Rusija je preživjela dva teška rata: Krimski Rat i Turski Rat, Prvi se doduše za Rusiju svršio strahovitim porazom, kao prirodnom i dostojnom posljedicom grešaka ruske diplomatije i nesposobnosti režima; ali ruski ratnici i časnici učinili su najveće napore i nadčovječanske samo-

458

S NA