Анали Правног факултета у Београду

СУДСКА ПРАКСА

325

Пошто je одговорност у случају раскида деликтне природе, право на накнаду имају не само вереници, него и трећа лица која су услед раскида претрпела штету. Све ово било je предвиђено у нацрту Закона о браку од 3 алрила 1946. Тамо je стајало: „Страна која неоправдано раскине веридбу дужна je накнадити другој страни и осталим лицима трошкове учињене поради брака. Исту обавезу има и страна која je дала друтој страни оправдан повод за раскид веридбе.“ Али се приликом састављања дефинитивног нацрта сматрало да je то само примена општег начела о накнади проузроковане штете, те да није лотребно да се то нарочито каже. На истом становишту стоји и Немачки грађански законик: „Ако један вереник одустане од веридбе, он je дужан накнадити другом веренику и његовом оцу и мајци, као и трећим лицима која су делала место родитеља, штету која je за њих настала отуда што су они у очекивању закључења брака чинили трошкове или преузели обвезе. Он дугује другом веренику такође и накнаду оне штете коју je овај претрпео тиме што je с обзиром на претстојећи брак предузео нарочите мере које се тичу његове имовине или његове радиности. Штета се накнађава само уколико су трошкови, преузете обвезе и нарочите мере били у сразмери са приликама. Нема места накнади штете ако постони неки важан основ за раскид веридбе“ (чл. 1298). „Ако један вереник својом кривицом која претставља важан основ за раскид да повод другоме да одустане од веридбе, он дугује накнаду сходно § 1298, ст, 1 и 2“ (§ 1299). ЈПвајцарском грађанском законику служиле су за модел у овом погледу одредбе Немачког грађанског законика, и он садржи скоро идентична правила (чл. 92). 6. Међутим, Врховни суд Народне Републике Србије судио je у једном случају да отац има право да захтева од бившег вереника своје ћерке који je раскинуо веридбу, накнаду трошкова ко je je имао око веридбе, иако су нижи судови били утврдили да „до склапаньа брака није дошло кривицом туженика“ (Пресуда Врховног суда HP Србије Гз 150/50 од 26 априла 1950, Збирка одлука врховних судова, I, 1952 бр. 114, стр. 229). „Споразум о прошевини постигнут je јуна 1948, тј. после 6 априла 1941 када су престали важити ранији прописи о праву на накнаду трошкова просидбе од стране која je крива за незакључење брака. Од 6 априла 1941 у снази су само правила која су усвојена Основним законом о браку и како прописи овог закона не предвиђају просидбу (веридбу), нити таквом чину признају какву правну важност са одређеним правним последицама, односи странака у овом спору имају се проценьивати по општим правилима и без везе са просидбом и питаньем кривице због незакључења брака. Посебно везивање материјалне одговорности за кривицу незакључивања брака значило би још да се слобода одлучивагьа за ступање у брак ограничена и ставља под такав утицај да би то могло довести до за-