Анали Правног факултета у Београду

326

АНАЛИ ПРАВНОГ ФАКУЛТЕТА

кључења брака без слободног приставка, што би било противно чл. 17 Основног закона о браку. На бази општих правила, пак, одговорност туженика би постојала, ако би се утврдило да je уговорио да he накнадити трошкове просидбе за случај да не дође до склапања брака без обзира на кривицу за незашьучеше брака или за случај да се утврди да се тужени бесправно обогатио на штету тужиоца. А како тужилац и не тврди да постоји било једно било друго нема законског основа да се туженик обвеже на накнаду тужиочевих трошкова око просидбе а то утолико пре, што je у недостатку противног споразума, претпоставка да свако сноси добровољно и из својих средстава трошкове и издатке око одржавања обичаја и породичних свечаности као што je просидба.“ После света што смо видели, није потребно задржавати се на разним питањима покренутим у овом образложењу. Поновимо само да није тачно, као што смо видели и као што ћемо још видети, да наше право не познаје веридбу и да јој не признаје „какву правку важност са одређеним правним последицама.“ Оно што je нарочито у овој пресуди то je да се у њој подвлачи да ни по посебним прописима ни по општим правилима вереник који je раскинуо веридбу својом кривицом и тиме проузроковао штету другом веренику или његовим родитељима, не може одговарати за ту штету. Веридба би према томе пружала пример ретког случаја у коме се не одговара за штету проузроковану кривицом, А то би значило да joj се ипак у нашем праву признаје велика, макар и негативна важност! То би значило да на овоме терену не важи једно од највећих и најважнијих начела нашег права. Српски грађански законик престао je да важи као закон, али начело одговорности за проузроковану штету није престало да важи. Оно ниje ни сужено, него je напротив проширено, и данас се код нао одговара у неким случајевима за штету и без кривице. Закон штити свачију слободу, али заштита слободе престаје где шено вршешезначи штету за другога. За одговорност за штету није потребан никакав претходни уговор, као што се у пресуди тврди. Кад би постојао такав уговор онда се не би радило о деликтној већ о уговорној одговорности. А ми смо вИдели да су такви уговори управо ништави у свима правима, почев од римског које je сматрало да je непоштено хтети осигурати закључење брака таквим уговором! Таквим се уговорима управо спутава она слобода пристанка на закључење брака, којом се на другом месту у пресуди аргументише. 7. Раскид веридбе може проузроковати другом веренику и моралну штету. Може ли он тражити и новчану накнаду за ту штету? Наши судови су до недавно сматрали да се уопште не може досудити некоме новчана накнада за моралну штету. Међутим, у последње време та крутост попушта. Ja сматрам да се за моралну штету може досудити новчаиа сума као репарација или, акосе хоће, као сатисфакција. Право пружа вишеструку заштиту на—