Битеф

II DEO Vrač i otac se smeštaju u jedan deo scene i učestvuju u evoluciji pokretnih (živih) slika, (prva scena) Na jednom javnom trgu vidimo kako se pojavljuje Matamore (Matamor) i njegov sluga Clindor. Clindor služi kao svedok u pričama svoga gazde koji se hvali svojim tobožnjim fatnim podvizima i svojim tobožnjim Ijubavnim osvajanjima. Ali evo približava se jedna devojka, kojoj se on tada udvarao. To je Isabelle (Izabela), koju prati jedan kavaljer, Adraste (A-drast). Matamore je u tom trenutku obazriv i saknva se (scena II). Isabelle je malo spremna da prihvati osvajanje Adrasta i ovaj, u srdžbi, objavIjuje da če zatražiti njenu ruku od njenog oca Geronta (Žeronta) (scena III). Adraste odlazi, Matamore i Clindor se pojavljuju i Isabelle odgovara na pompezne izjave prevrtljivog Gaskonca sa humorom, koji ovaj ne primečuje (scena IV). Jedan paž se zgodno pojavljuje i Isabelle i Clindora otkriva kao smešne ličnosti (izvrgava ruglu?) (scena V). Clindor je sada na redu kod Isabelle. Ona jedva sluša njegove predloge, suviše prevrtljive da bi bili iskreni: ona voli i ne sumnja da je voljena. Povratak Adrasta izaziva njeno bežanje (scena VI). Adraste je savršeno shvatio da je Clindor mnogo opasniji rival nego Matamore, obrača mu se, a ovaj mu odgovara sa ponosom. Oni ipak odustanu od svadé i napuštaju scenu (scena VII). Adraste ostaje sam sa Lysom (Lizom), Isabellinom sluškinjom, koju voli Clindor. Dva obmanuta Ijubavnika se ujedinjuju u svojoj srdžbi i Lyse obečava Adrastu da če mu prožiti priliku da kazni Clindora. Adraste prihvata taj predlog (scena VIII). Lyse ostavši sama iskaljuje bes protiv Clindora, koji više voli Isabelle nego nju (scena IX). Pridamant je zabrinut za svoga sina, Alcandre ga umiruje (scena X). 111 DEO Gerente nagovara svoju čerku da prihvati Adrasta za muza. Isabelle odbija odlučno (prva scena). Geronte u jednom kratkom monologu besni zbog neposlušnosti čerke i odlučuje daje na to natera (scena II). Njega prekida dolazak Matamora i Clindora. Geronte iznerviran hvalisanjem Matamora, preti mu da če narediti svojim slugama da ga prebiju (scena III). Matamore se kočoperi, ali ga Gerontove pretnje uplaše i on pobegne (scena IV). Clindor je slobodan da se objasni sa Lysom, koja mu prebacuje da više voli Isabelle. Clindor joj sa neograni-

čenim cinizmom priznaje da ih voli obe, ali da Isabelle ima prednost (scena V). Lyse, ostavši sama, razmišlja o daIjem ponašanju. Osečaji je ponesu i ona odlučuje da oda Clindora Adrastu (scena VI). Na sceni se zatim pojavljuje Matamore. On se boji da ne sretne Gerontove sluge. Ali, vidi da se Clindor i Isabelle približavaju i sakrije se da bi čuo njihov razgovor (scena VII) . Dva ljubavnika se osečaju slobodno i Isabelle uverava Clindora da očeve pretnje ne menjaju ništa u njenoj rešenosti da ga voli bez obzira šta se desilo (scena VIII). Matamore, besan što je otkrio izdaju svoga sluge, izlazi iz svog skloništa, Clindor lako uplaši svog gazdu i natela ga da mu prepusti mesto pored Isabelle (scena IX). Dvoje ljubavnika zahvaljuju velikodušnosti Matamora (scena X). Ali ta radost je prekinuta ulaskom Adrasta i Geronta sa grupom naoružanih slugu. Adraste udara Clindora koji pada ranivši pre toga svog rivala (scena XI). Pridamant misli da je njegov sin mrtav. Alcandre ga razuverava (scena 12). IVDEO Isabelle nas u jednom dugom tragičnom monologu upoznaje da je Clindor samo površno ranjen, ali je njegov rival mrtav. Clindor je u zatvoru. Osuden je na smrtnu kaznu. Isabelle se zaklinje da ce umreti posle njega i da ce posle svoje smrti uznemiravati svog oca, koji je kriv za njenu nesrcču (prva scena). Lyse je umiruje. Ona predlaže da opiju čuvara zatvora i iste noči izbavc Clindora. Oduševljena Isabelle prilivata predlog (scena II). Lyse, ostavši sama, kaje se zbog izdaje, koja je Clindora dovela u tako tragičnu situaciju, i kune se da če se is kupiti učinivši Isabelle i svog ljuba\ nika srečnim (scena III). Matamore, koga prati Isabelle, jc prekida. Matamor je iznenadi, jer sc več četiri dana krije, boječi se Gerontovih slugu (scena IV). Tamničar je spreman da omoguči bekstvo Clindora pod uslovom da ga Lyse voli (scena VI). Za to vreme u zatvoru, ne znavši šta se napolju dešava, Clindor se sprema za smrt. On otkriva da voli samo Isabelle (scena VII). Tamničar ulazi praveči se da ga vodi u kancelariju (scena VIII). Clindor übrzo otkriva da ga Lyse i Isabelle čekaju i beži sa njima (scena IX). Pridamant je umiren. Alcandre mu obečava uskoro nove peripetije.

V DEO Pridamant, zaslepljen, učestvuje u metamorfozi pokretnih slika (prva scena). U vrtu jednog dvorca Isabelle; preobučena u princezu, u pratnji Lyse, obučene u sluškinju, razgovaraju u noči. Isabelle se žali da je Clindor, koji je postao njen muž, spreman da je prevari sa princezom Rosinom, Ženom njenog dobročinitelja, Princa Florilama (scena II). Clindor se pojavljuje obučen u velikog gospodina. Misleči u mraku, za Isabelle da je Rosina, on joj se vatreno udvara. Isabelle mu se pokazuje i podseča ga da je sve ostavila zbog Ijubavi prema njemu. Preti mu da če se übiti. Clindor, dirnut tolikom iskrenošču i nežnošču, grli Isabelle i moli je da mu oprosti (scena III). Princ Florilame (Florilam) je odredio jednog svog oficira, Erasta, da ih uhodi. Eraste (Erast) se odjednom pojavljuje sa naoružanom trupom, übija Clindora i uzima Isabelle da bi je predao princu, koji je voli (scena IV). Pridamant je očajan. Ali Alcandre mu zatim pokazuje Isabelle i Clindora i njihovu (pozorišnu) trupu, koja deli zaradu; oni su postali glumci i poslednji deo je tragedija, koju oni igraj u. Pridamant, u jednom trenutku skandalizovan idejom da je njegov sin izabrao jedan takav zanat, prepusta se da bude pobeden elokventnim govorom Alcandra i sprema se da se susretne sa svojim sinom, (scena V). □ Dušan C. Jovanovič

Corneille, Pierre 1606-1684 Loading French dramatic poet, the creator of French classical tragedy. He was born in Rouen on June 6, 1606, and came of a well-to-do middleclass Norman family: his grandfather, father and uncle were lowyers; another uncle and a brother took holy orders; a younger brother was a well-known poet, Thomas Corneille (q.v.) The family house, in which he lived until past 50, still stands in the rue de la Pic in Rouen, He was educated by the Jesuits in the building which still serves as the town lycée, won two prizes in Latin verse, beca-

me a licentiate in law and wrote his first play before he was 20. From 1628 to 1650 he seems to have worked crown counsel in the local office of the department of waterways and forests, and to have spent increasing leisure on writing plays. He said of his Melile (performed 1629; publication, as usual with his plays, a year later) that its success surprised him and established a new company of actors in Paris. For about six years he wrote comedies: Clitandre (1631), La Veuve and La Galerie du Palais (1632), La Suivante and La Place royale (1634). La Comédie des Tuileries and L’lllusion comique (1635). Noticed by Richelieu, who attached him to his team of authors, Corneille seems to have enjoyed a cardinal’s pension of 1,500 livres. After the success of Jean de Mairet’s Sophonisbe in 1634 he wrote a tragedy, Médée (1635), but he returned to experiment with a tragicomedy which has proved his most famous play. It is an odd fact that the date of first performance of Le Cid cannot be fixed; early in 1637 seems most probable. The famous “Querelle,” or quarrel, which followed is now thought to be due not so much to the novelty of the play as to the author’s demand for an increased share of the takings and to his tactless poem, Excuse à Ariste (1637). After hard-hitting pamphlets on both sides, Richelieu seems to have ordered the closure with the appearance of the Sentiments de l’Académie française sur le Cid in Dec. 1637. The lapse of three years before Corneille’s next play, the famous tragedy Horace (1640), has been explained partly as pique, partly by a lawsuit disputing the creation of a second legal office on a par with his own. He continued to write tragedies: Cinna (1641), Polyeucte (1643), Pompée (1644), Rodogune (1645). Théodore (1646), Héraclius (1647). I n 1639 he produced a successful comedy, Le Menteur , and a first collected edition of plays. As soon as the troubles of the Fronde permitted, he started again with Andromède (1650), a play in which stage machinery was very important, and Don Sanche d' Aragon (1649), which he called a comédie héroïque. This last play, like Clitandre , had clear political allusions, as had the next. Nicomède (1651). In the next year a tragedy, Pertharite, seems to have had a poor reception, and for the next eight years his only writing was a translation of the Imitano Christi (4 parts, 1652-56). He returned to the theatre, apparently on Nicolas Fouquet’s invitation, with an Oedipe in 1659 and another collected edition in 1660, prefaced by three essays on dramatic theory, and for the next 14