Битеф

Knjiga kao hram i zatvor Konfrontacija verbalnog i vizuelnog, rituala i slova, tela i govora U međuprostoru, između štampanog i otisnutog, knjige i tela, Fragile se pojavljuje kao filosofska predstava čiji izvođači su Perspektive i metafizičke situacije. "Priča" je puna konceptualnih kontrasta i kontradikcija. Da počnemo od uvodnog citata mladog Wittgensteina; "Ako se smisao Sveta nalazi iznad Sveta, svet je besmislen". Pa sve do onog završnog, od Maljeviča: "Bog je nula" (univerzalno, večno ništa). U pozadini oba citata može se čak čuti Nietzscheov nemi glas: "Ja sam telo i duša, kaže dete. Zašto i mi onda ne možemo govoriti kao deca?" Ovde: Zašto ne konfrontirati kulture verbalnog i neverbalnog, ritualnog i tekstualnog, tela i govora, pozorišta kao dna "žive predstave" i drame kao "mrtvog" napisanog. Ista konfrontacija tokom devedesetih godina zanimala je Petera Greenawaya u filmu The Pillow Book, bas kao i ispovedno u predstavi: glumac koji pokušava da dosegne centar lične psihofizičke ravnoteže unutrašnjim i spoljašnjim ogoljavanjem samorazotkrivanja, samoispitivanja. Međutim, većje davno postavljan problem "realizacije" Ijudskog tela prema udžbeniku, kao i fiksiranje znanja uopšte u okvire čvrstih materijalnih granica: Sokrat je odbio da zabeleži ijedan od svojih govora. Bitke koje se vode između "suviše učevnih starih" knjiga i "prirodnih, spontanih i modernih" briljantno je zabeležio Jonathan Swift. Videti i realizovati Tema predstave Fragile, biblijsko preobraćanje Savia u Pavla vezano je za milenijumsku polugu preobrac'anja starog jezika jednim novim jezikom. To je sukobljavanje "zabeležene", i stoga zakopane istorije, s jezikom aktualiteta žive izvedbe. U predstavi MONTAŽSTROJA "onaj ko je Boga progonio" lako može biti bilo ko iz publike, baš kao i svako od petoro izvođača. Takođe, uloga Pavla, Preobraćenog Savia ili "sretnog dobitnika religije" nije ni stabilna ni bezbedna, možda čak nije ni postavljena. Fragile, prevedeno kao: lomljivo, krhko - pokazuje način na koji vera uvek negde pobegne, slomi se, izbledi, rastvori, nju nije mogućno održati. U igni između njene pojavnosti - služed se knjigom i/îli telom

- i njenog gubitka (primenom istih sredstava), izvođači siede put koji je vrio sličan narativu iz Strindbergovog Puta za Damask. Ovde, baš kao i tamo. Damask je samo simbolično mesto zbivanja čuvenog preobražaja Savla/grešnika u Pavla/ispovednika. Ali, različito od dramaturškog pristupa moderne, MONTAŽSTROJ ostavlja otvoren finale preobražaja: jedan izvođač ostaje slep ili zaslepljen jer je video Božije lice, istovremeno biva kažnjen patnjom sličnom Edipovom oslepljivanju. U međuvremenu drugi izvođač mimo izgovara izmenjene stihove Pavlove poslanice Korinćanima: umesto vrhunske moa "Ijubavi" nad jezicima i kraljevstvima, MONTAŽSTROJ bira vrhunsku sagù "nečeg" - znaka koji nije ni moguć, niti ga je potrebno imenovati. Ali "nešto" je, kako vele, puno blagosti i opraštanja. Od poricanja Drugog do njegove ozbiljne potvrde. Prostor Scenografia je crna, ponevo Maljevič, sada kao kvadrat (oko 5 sa 5 metara), koji se sastoji od manjih kvadrata; debelih knjiga uvijenih u crno i nekoliko pokretnih mikrofona postavljenih oko kvadrata. Ta scena se posmatra kao "super knjiga" stavljena pod noge ìzvodaòa, kao neki biblijski kvadrat koji prethodi svetu, kvadrat pred-sveta, on je istovremeno osnov sviti piramida i oblakodera i megalopolisa. Zatim, to je i tmina praznine, ili okvir u koji može stati sve, kao sto je i o knjizi koja je sekularni, fizički fenomen sekularnog znanja. Publika sedi oko kvadrata isto kao što bi sedela oko sportske arene; ravnomerno raspoređena na sve četiri strane. Giuraci Guttorm Andersen, Irma Baatje, Fabian Galama, Damir Klemenić, Regina Magnus - otelotvoruju različite prilaze temi biblijskog preobrac'anja: od potpunog odbacivanja čuda, od ruganja i neverovanja do strogo inkvizitorskog bespogovornog prihvatanja carstva borijeg. Autori, Borut Šeparović i Tamara Huilmand, isto kao i dramaturg Goran Sergej Pristaš, razdelili su izvođački prostor na "napolju", izvan kvadrata, i "unutra", prema tome sto su u prvim scenama napolju obično reči, dok telo ostaje unutra. Kasnije tokom predstave dinamika govora i pokreta postaje otvorenija, uspostavljanjem dijaloga dolazi do zamena. Istu antitezu odevenog/neodevenog tela na samom početku predstave potpuno zamenjuje složena interakeija svlačenja i oblačenja kao simptoma unutrašnjih promena. Na samom kraju, glumac kredom ispisuje red Pavle i Savie na lieu i naličju korica iste knjige; kao i lice i naličje istog identiteta, kao ulazna i izlazna vrata koja vode kroz istu knjigu.