Гледишта, 01. 01. 1968., стр. 78
lektičara" (A. Deborin i dr.) i „mehanicista” (Buitarin i dr.) ... do mnogih današnjih „autentičnih” marksista (A. Lefevr dmgog perioda, K. Akselos i dr.) i paramarksista (Ž. P. Sartr i dr.). Osnovne odlike ovog postupka jesu; kritički odnos prema klasicima marksizma, otvorenosit prema građanskoj i premarksističkoj kulturi uopste, znatna osetljivost za društvenojpohtičke procese savremenog sveta, oluda i više značajnih novih ideja-inspiracija nekih od današnjih „autentičnih” i dr. marksista, koje nedostaju „ortodoksnom” marksizmu. Bitni nedostatak ovog postupka jeste eklekticizam, iponekad olv'oreni revizionizam i gubljenje u mnogobrojnim interpretaoijama u kojima nije uvek lako utvrditi zašto >se nazivaju marksizmom. U novijoj istoriji, naročito od tridesetih godina XX veka, marksizam je najčešće pragmatički interpretiran, izlagan u varijantama koje su bile neposredno korisne za interpretatore i u koje su stavovi klasika uklapani samo s obzirom na tu piosebnu svrhu. Postojale su i danas se nude mnoge pragmatioke interpretacije marksizma, od kojdh je nauticajnija staljmislička. U stvari, staljinizam nije napravio samo jednu pragmatičku koncepciju marksizma, ali J. V. Staljin je autor najpoznatije sistematske filozofske verzije ovog marksizma. 6 ) Sem itoga, i sve mnogobrojne otvorene ideološke građanske interpretacije marksizma su i pragmatičke. Cilj pragmatičkih izlaganja mahksizma nije jedna jedinstvena integralna koncepcija, već da se ili za određen sistem postupaka u celosti ih za svaki od njih u svim pojedinim slučajevima nađe ne-, anti- ili samo- ,>marksističko” objašnjenje, zavisno od potreba autora, koje služi kao idejni paravan postojećoj prak&i za koju se pravi, čija je, u stvari, roanjeviše otvorena apologdja i mistifikacija. Građanske pragmatičke interpretacije marksizma teže, naraano, verzijd kojom se on di-skredituje u celosti, ili, bar, postupci onih koji se nazivaju marksistima. Bitno obeležje ovog pragmatičkog metoda i njegovog rezultata jeste eklekticizam i jedan veoma nizak teorijski nivo. On je dao više varijanata marksizma. Dakle, činjenica je da se opšte eksplicitno teorijsko određenje marksizma i njegovo sistematsko obrazloženje ne nalaze u delima K. Marksa i drugili klasika. Koncepcija integralnog marksizma koju bi prihvatila bar većina najpoznatijih teoretičara-marksista ni kasnije nije izvedena. Za nju, štaviše, nisu izvršene ni mnoge bitne predradnje ni u delima savremenih marksista, Na primer: Marksov odnos prema Hegelu i filozofiji, iako fundamentalan za određivanje osno\mih Marksovih pozicija, za marksiste je težak problem na koji se uporno uvek uglavnom samo ukazuje, ali čija se rešenja više pretpostavljaju, skiciraju i veoma različito naznačuju nego što se studiozno rešavaju, tako da je Marks i za marksiste još uvek i hegelovac, i posthegelovac, i antihegelovac ..., zatim filozof, a-, trans-, anti-fiiozof, pa, možda, i sve to istovremeno; iako savremeni marksisti suštinsia ne dovode u pitanje jedinstvo i kontinuitet teorijskog razvoja
6 ) J. V. Stalun, O dijalektičkom i istorijskom materijali zm u (1938).
64
ZDRAVKO MUNISIC