Гледишта

ku filozofiju, u kojoj ideja proletarijata, bez sumnje, zauzima centralno mesto uključivši njegovo celokupno antropološko razrešenje istorijskog razvitka. Prema Marksu, naime, osnovna i odlučujuća negacija svakog datog istorijskog stupnja i oblika čovekove neslobode, jeste svagda osnovna eksploatisana klasa u društvu, klasa najveće ekonomske bede, klasa od čijeg proizvadnog rada na odlučujući način žive viadajući i povlašćeni slojevi društva. Ekonomska beda ovih klasa nužno prerasta u poiitičko nezadovoljstvo i svesnu pobunu u kojoj se na istorijski progresivniji način rešava pitanje političke prevlasti i njihovog socijalnog položaja. Poslednja klasa ekonomske bede u istoriji, klasa koja je prinuđena da živi od vlastitog neposredno proizvodnog rada, prema Marksu, je proletarijat, rođeno dete industrijskog, visokoproduktivnog tipa proiz vodnih snaga. Proletarijat po definiciji ne može da živi od tuđeg rada, jer u protivnom politička prevlast proletarijata ne bi bila nikakva istorijska pobeda, već obična empirijska personalna smena proletera u dmštvu. Stoga proletarijat ne može nipošto da oslobodi sebe, a da pri tom ne oslobodi čitavo dmštvo. „Kad proletarijat pobedi, doslovno piše Marks, onda on nikako ne pobeđuje kao apsolutna strana dmštva.” Sledi, dakle, i logički da je samoupravna pozicija svih, savršeno inherentna koncepciji istinskog oslobođenja proletarijata. Upravo stoga je proletarijat onaj zakoniti izvršitelj čovekovog istorijskog približavanja slobodi. Proletarijat mora osvojiti teorijsku svest o tome, jer kakvog bi, inače, istorijskog smisla imala njegova politička pobeda; i šta bi on zapravo činio s političkom vlašću koju je tako skupo zadobio. Kad proletarijat politički pobedi, onda sloboda dmgih slojeva dmštva nije nešto što je u suprotnosti sa njegovom političkom vlašću, jer se on za neslobodu dmgih nije ni borio. Da ponovimo, ~on ne pobeđuje nikako kao apsolutna strana dmštva”, isključivo radi sopstvene slobode. Proletarijat je, stoga, i zakoniti naslednik demokratskih tekovina celokupnog dosadašnjeg istorijskog razvitka dmštva i poliička participacija dmgih slojeva je takođe nešto što je savršeno inherentno njegovoj političkoj vladavini. Može li se, dakle, prema već iznetom, reći da je ekonomsko-političko razvlašćivanje buržoazije u revolucionarnoj pobedi proletarijata, plus proletersko prihvatanje svekolikih demokratskih tekovina dosadašnjeg istorijskog razvitka, ostvarenje upravo one samoupravne pozicije svih o kojoj je ovde zapravo reč kao o Marksovoj viziji opštedruštvenog političkog oslobođenja? Ili, dmgim rečima, da li je politička vladavina proletarijata u biti svojoj politička vladavina jedne klase?

524

/AGOS ĐURETIC