Гледишта

degradaciju istorijskog razvitka uopšte i istorijski nerealan pokušaj da proletarijat zasnuje svoju slobodu na neproleterski način, tj. na neslobodi drugih slojeva društva. Stvarati i stvoriti takve društveno-ekonomske pretpostavke koje će objektivno sprečavati tendenciju da se upravo navedene demokratske tekovine i prava, kao formalna jednakost svih, stalno afirmišu kao nesloboda jednih osnovana na neslobodi drugih, to je ono čime je bitno opredeljen politički karakter proleterske vladavine, odnosno politički karakter socijalističkog društva. Te pretpostavke su, kao što je već rečeno, prvo, brzi razvoj proizvodnih snaga, što je jedna objektivno-istorijska pretpostavka proleterskog, opštedruštvenog oslobođenja; i drugo, aktuelno političko regulisanje pravednijeg vrednovanja proleterskog rada, u sistemu raspodele već postojećeg bogatstva društva, čime bi praktično, ne slepo i stihijski, već moralno i politički svesno, počela deproletarizacija proletarijata. Ova druga pretpostavka nema samo smisao humanije raspodele uslova održavanja prostog života svih, teć smisao humanije raspodele uslova političke participacije proletarijata u sistemu političke vladavine koji se naziva njegovim. Sada se postavlja jedno pitanje koje je, teorijski uzev, sasvim neosnovano, a koje je, međutim, dosadašnja dugogodišnja socijalistička praksa učinila veoma razložnim, čak sa stanovišta humanističkih perspektiva socijalizma i presudno važnim. To pitanje glasi: ko je nosilac izvršenja označenih zadataka proleterske vlasti? Niko drugi do proletarijat. Konačno oslobođenje radničke klase može biti samo njeno vlastito delo odlučno odgovara Marks. Kad proletarijat svesno istorijski pobedi, onda on zna zašto je pobedio i šta može za svoju aktuelnu slobodu i slobodu čitavog društva učiniti instrumentima vlasti koje je osvojio. Proietarijat te instrumente vlasti defakto nije ni osvojio odgovara partijsko-etatistička koncepcija aktuelne socijalističke prakse. Te instrumente političke vlasti je defakto osvojila jedna „istorijski svesna manjina” proleterske klase i već je dokazala da u pogledu brzine razvoja proizvodnih snaga može izdržati utakmicu i sa visokorazvijenim kapitalističkim zemljama Zapada. Sto se tiče onog drugog zadatka, tj. što se tiče zadovoljenja neposrednih ekonomskih ciljeva radničke klase, ona je u tom pogledu najpre zadovoljila svoje interese, upravo tako kao i svaki zasebni društveni sloj i po imanentnoj logici svake vladajuče društvene grupe. Staviše, može se s dobrim razlozima verovati da će ova manjina, u konkurentskoj utakmici sa Zapadom

526

JAGOS ĐURETIC