Дело

88 Д Е .1 0 монопол богаташа. стручни трговци сами су се докопали берзе као у неку руку еснаФа трговачког, они сами одређују и утврђују узанције. т. ј. погодбе под којима се једном за свагда сматрају послови као закључени на берзи, ту им се не сме мешати нити држава нити ко му драго иначе. Они су нека врста „новчане аристократије“ берзанске трговине. Чини се као да је највећа нротивност свему томе највећа француска берза. берза за фондове у Паризу. Ту не постоји затворено удружење берзанских трговаца, свак има непосредан приступ као и на отворен трг и може — ако му даду кредита! — учествовати у трговини. По кад што виђају се и радници у илавим блузама где продају на берзи своје стечене упутнице на задужнице државнога дуга. Трговина на берзи уређена је спољашље демократски као и држава. Но има то своје границе. Баш Француска берза за Фондове била је од вајкада иолитичка установа, којом се држава служила за политичке циљеве и у чију се организацију према томе она ио вољи мешала. Тако налазимо на 7 највећих Француских бераза за Фондове. нарочито на иариској, установу паркета (рагцпе!). т. ј. привилегисано удружење сензала концесионираних од министарства -— тако зване ..а^еи^з (1е сћап^еУ Са.мо ти сензали имају по закону право, да на берзи посредују у пословима а за уобичајену награду (куртажу); свак. колге је потребан сензал , ваља да се обрати на једнога од њих, а напред је већ речено, да се у 9 од 10 случајева неко ко жели правити какав посао и који жели брзо наћи некога, с којим ће правити посао, мора обратити на сензала. У њиховим је рукама, дакле, монопол посредовања пословима те су им тако осигурани огромни дохоци. За цео голем саобраћај париске берзе иостоје само 60 таквих концесионираних сензала. Пошто сваки такав концесионарни сензал има право, кад напушта посао с тога што жели престати с радом, предложити себи последника, пренети. дакле. своју концесију (од прилике као апотекари у Немачкој). то се места у ствари продају , и сада се плаћа око 2 мивредностп. Ко није кад било могко одговоритн својим обавезама плаћаља, буде већином трајно иекључен, а дпста је строга дисдиплина и нрема онима, који су се не баш нијчистије понашали у пословима.