Економист

846

da ta industrija nije u velikim novčanim zavodima imala svoj glavni oslon. Dapače može se mirno ustvrditi da ogromni ulošci koje su te velebanke preko svojih depozitnih kasa marljivo sakupljale, da su pretežnim delom služili za finansiranje industrije dotične zemlje. Šta više moramo konstatirafti, da u ovo posljednjih 30 do 40 godina, kad je koncentracija uložaka kod novčanih zavoda uhvatila većeg maha i kag su ti ulošci bili upotrebljavani za finansiranje industrijske djelatnosti, nepoznatisu slučaji da bi takovi novčani zavodi svoje uloške doveli u opasnost. Niti jedna od velikih banaka Evrope koja je imala uložaka i za milijarde i koja je te uloške stavila na raspoloženje industriskim poduz- ćima, nije ovih posljednjih decenija doživela slom ili ožDiljan potres. Dapače glavni uzrok prosperitetu vodećih novčanih zavoda kontinentalne Evrope ima se pripisati njihovom uskom odnosu prema industriji i trgovini. Spekulativni poslovi bili su oni koji su omogućivali visoku dividendu a i povoljno ukamačenje povjerenih uložaka. Veći kamatnjak kojeg su davale banke nego što je bio slučaj kod uložaka koji su bili povjereni raznim državnim i komunalnim novčanim ustanovama, involvirao je u sebi i veći riziko takovih uložaka, iako kako rekosmo ti ulošci nisu nikad bili dovedeni u opasnost. 8

Kad već nije uspjelo u kapitalističkim državama kontinentalne Evrope zavesti engleski sistem podjelbe rada kod novčanih zavoda, onda je još manje izgleda da bi taj sistem odgovarao našim prilikama. Mi još nemamo ni podjelbu rada između novčanih zavoda koji podjeljuju kratkoročne kredite i novčanih zavoda koji se isključivo posvećuju dugoročnom kreditu pa od kuda da se zago· vara podjelba ra” a kod novčanih zavoda kojise bave kratkoročnirti kreditima. Dok u većini država Evrope novčamim zavodima koji se bave hipotekarnim kreditima strogo je zabranjeno drugo poslovanje osim emisije založnica, kod nas sticajem prilika novčani zavodi moraju se baviti svim bankarskim poslovima. Naši novčani zavodi pre raka i danas, pored intezivnog sakupljanja.uložaka bave se i hipotekarnim poslovima i za iznos podjeljenih hipotekarnih kredita imaju pravo emitirati svoje obligacije. I naši vodeći novčani zavodi prije rata intenzivno su se bavili i hipotekarnim poslovima, a na našu sreću spremaju se da opet dadu poleta toj poslovnoj grani pa ipak ni prije pa ni poslije rata kod ovih novčanih zavoda nije bilo nikakovih poteškoća.

Zagovarati engleski sistem u našem novčarstvu onda kad još