Жидов
nim rezultatima. U prošloj i početkom ove godine izvedene su šekelske akcije i ujedno potpuno uplaćeni prinosi za zemaljsku organizaciju. Broj 500 šekalira mali je, ali uzimajući u obzir napore da se isti postigne kao i svest ovdašnjih platioca šekela, onda je isti znatan. Ovogodišnja Zlatna šekelska akcija, nema izgleda da će se ostvariti, jer je do sada odziv dosta slab. Tokom prošle godine uspjela je akcija Jaar Jugoslavija. Otkupljeno je blizu 1000 deveta. S uspjehom je prikazan Palestinski Film. Održan .je svečan poraen našem neumrlom vodji dru. Maknu Nordauu, i primijenio je purimsko veće u korist Nordauovog vrtnog grada. Sve te priredbe pružile su vidnog moralnog i materijalnog uspjeha u korist Keren Kajemeta. U svim nKogućim prilikama skuplja se za Keren Kajemet, koji je postao vrlo omiljen u gradjanstvu. Rezultat rada povjereništva Jevrejskog Narodnog Fonda u godini 1922. <xl 62.459.00 dinara, stavilo je Beograd na prvo mjesto od svih rnesta u zemlji, -ma da je daleko još da postigne svoj kontingent: a rezultat u prvoj četvrti ove godine s dina 17120.085.75 daje nade, da će se u ovoj godini napredovati. Povjereništvo izdaje svakih tri mjeseca svoj »Bulletin« da pruži beogradskom jevrejstvu najosnovnija obavještenja o radu Keren Kajemeta uopste i u detajlima. Prvi broj izašao je koncem marta ove godine i razaslan je kao besplatno izdanje. Konačno nam se u izvještaju o Keren Kajemetu valja s harnošću setiti i hazana Nisima Teste, koji je u svome testamentu ostavio Keren Kajemetu legat od 2000 dinara. Keren Hajesod-akcija stoji na istoj tačci, na kojoj je stajala n početku svog rada. Rad je delomično počeo, a nije nastavljen iz nepoznatih razloga. Hcbraiz.acija. koja u kulturnom pogledu zauzima najvažnije mesto razvija se samo u osnovnim jevrejskkn školama a osim toga nekolicina starijih omi adinača uče privatno jevrejski jezik kod jevrejskog učitelja, te lijepo napreduje. Jedna od najznačajnijih akcija prošle godine bila je ona za potporu gladne dece u Ukrajini, koja je još u toku, i koja je zainteresovala sve slojeve gradjanstva. Izaslanica centralnog odbora za pomoć u Parizu, gdja dr. Buehmil, potpuno je uspjela u svojoj misiji, a beogradsko jevrejštvo posvedočilo je time požrtvovnost za braću koja se nalaze u bedi. Kulturni i humanitarni rad živo se razvija u Beogradu, što se najbolje vidi na raznim priredbama, koje su u prošloj sezoni bile priredjivane u toj svrbi u obilnom broju i bujnoj snazi. Ali za čudio je, da na svim tim priredbama nije bilo ničega specifično jevrejskoga, kojim treba da se odlikuju. One na taj način vrše samo lokalnu ulogu, dok širi pogled prema jevrejstvu nemaju. Krajnje je vrijeme, da se dodje do tog saznanja i da naša kulturna i humana društva ne samo formalno već i stvarno dokažu da su institucije jevrejskog duha i sadržaja. Društvo »Oneg Šabat i >Gemilut basadim« sa religiozno humanim ciljem podiglo je velelepu zgradu, koja treba da bude privremeno jevrejski dom. U unutrašnjosti kao u Nišu, Skoplju,
Bitolju, Mitrovici, Šabcu, Novom Pazaru, i Pirotu postoje pojedinci, koji se staraju, da njihova mjesta odgovore dužnostima u opšte cijonističkom radu. Kada bi Beograd poveo inicijativu, da sva ta mesta dodju sa njima u što bliži kontakt, to da zajedničkim metodama dodjemo do vidnijih rezultata verovatoo da bi se više napredovalo. Ovdašnje povjerenstvo Jevrejskog Narodnog Fonda uputilo je gore spomenutim mestima apel, da oni obrazuju u svtojim mestima slična poverenstva. U svim tim mestima radi se dosta ograničeno te je neophodna potreba njihov jači kontakt s Beogradom. Važno je istaći, da u svim važnijim akcijama učestvuju de fakto omladinci i omladinke, dok su stariji, samo na čelu Dobro bi bilo da stariji, koji su u pokretu, i baš ovime prime od omladine onaj polet, koji je garancija uspjehu u radu, a omladina da od starijih u zamenu dobije malo više razumevanja te bratske i očinske sa radnje ida uzajamno kao celina, a ne kao pojedinci dodjemo do savršenstva u radu. Beograd, 30. aprila 1923.
Avram M. Koen.
KOREFERAT ZA BOSNU I HERCEGOVINU
Jevrejski narodni rad u Bosni i Hercegovini se u prošlom radnom razdoblju nije u glavnom razlikovao od rada u prijašnjim godinama. Specifične okolnosti, koje vladaju u ovim zemljama, diktovalc su u ovoj radnoj godini, kao i do sada, speciiične metode rada, pa je i to već donekle doprinijelo tome, da se je cijeli jevrejski narodni život ovdje razvijao prilično neovisno od centralnog vodstva u Zagrebu. Spomenemo li tome još i to, da ogromna većina ovozemnih Jevreja obitava u Sarajevu i da je Sarajevo prilično jak nacionalni centar, da je udaljenost od Zagreba dosta znatna i još druge većinom tehničke i administrativne okolnosti, to će se razumjeti, kako je na nacijonalni krug u Sarajevu malo po malo prešlo skoro sve. što se tiče jevrejsko-nacijonalnog rada u ovim oblastima. Jevrejski je život u Sarajevu prilično živahan, te se je. tako dovoljno pružala prilika, da nacijonalni Jevreji i izvan svog užeg kruga prenesu sa svojom rad nom energijom i svoju nacionalnu ideologiju u šire krugove i da tako reformišu i korisno oplode šve grane našeg jevrejskog života. Nacijonalni krug u Sarajevu smatrao je taj infiltrativni rad kao jednu ud svojih glavnih zadaća i u tom je smjeni postignut dobar i zamjetan napredak. Na prvom se mjestu mora spomenuti, da ie medjusobno zbliženje i razumijevanje Sefarda i Aškenaza dobro napredovalo i da su u javnom i privatnom životu skoro posvemašno nestali neki neugodni ostaci iz doba Predrasuda i uskogrudnosti. U zajednici i pod jakim utjecajem nacionalnih elemenata radile su i napredovale sve naše prosvjetne i humanitarne ustanove, a specijalna je pozornost svraćena na naš podmladak. kojemu je u ekonomskom (prigodna darivanja, potpore, stipendije) u nacijonalno-kulturnom (hebrejska škola) i u higijenskom (ferijalne kolonije) po-
gledu posvećena naročita pažnja. Bas u ovom radu, koji je kod Jevreja i onako tradicionalan, opazio se je u posljednje vrijeme jak i retormativni utjecaj novojcvrejske nacionalne orijentacije. Glavne bogoslovne opštiue u zemlji (Sefardska i Aškenaska Opština u Sarajevu) imale su u svojim odborima poveći broj svjesnih nacionalnih Jevreja, kojima je uspjelo da u opštinske dvorane unesu suvremeni jevrejski duh, tako da u nas danas zapravo postoje narodne opštine. Razumije se, da konačni cilj, potpuno osvojenje jevrejskih opština, još nije postignut, ali je dobar komad puta prevaIjen i ima nade. da će se tim smjerom dalje ići. Kod prošlogodišnjih izbora za Sefardsku Bogoslovnu Opštinu došlo je do žestoke izborne borbe, u kojoj su nacionalni Jevreji uspješno proturili svoju listu. Ove opšte slike iz našeg života odigrale su se u sličnom obliku i u našoj provinciji, naravno u manjem obujmu, ali sa istim rezultatom, lako sav taj rad i u Sarajevu i u provinciji nosi na sebi sve karaktere nekog malogradskog života, to on svojim obujmom i svojom dubljinom potpuno odgovara našim malenim prilikama i sasvim je naravno, da se može kretati samo u okviru, koji je tim prilikama opredijeljen. Naš je cijeli rad malen, kao što je i naš život, ali smo mi u zajednici velikog jcvrejskog naroda radili i djelovali srazmjcrno spram naših sila i prilika. Opšti politički život u našoj državi i specijalno u našim oblastima bacio je svoj odraz i svoju sjenu i na Jevreje. I oni su se zahvaćeni opštim vrtlogom rasturili u razne grupe i stranke, ali se u glavnom mora istaknuti, da stranačke strasti u jevrejskim krugovima nijesu premašile normalnih granica i nijesu poprimile oblike pogubnog fanatizma. Nacijonalni Jevreji. koji bi uzimali življeg učešća na svemu, što bi iole zasjecalo u jevrejski život, posvetili su i razvoju političkih prilika naročitu pažnju i nastojali su. da u prvom redu održe na okupu jevrejske mase ne dozvoljavajući, da bi uslijed političkog razilaženja došlo i do cijepanja u jevrejskim redovima. Držeći se strogo neutralno i prepuštajući svakome pojedincu, da se prema svojoj uvidjavnosti opredijeli, sačuvali su nacionalni Jevreji opšti neutralitet ovozemnog Jevrejstva, za kojeg smije da postoji samo nacijonalno jevrejska politika i koja nema ništa zajedničkog sa ikakovom drugom vjerskom ili plemenskom političkom orijentacijom. Cijonistički rad u ovim zemljama vodjen je od mjesnih nacijonalnih društava, kojih imade u svakom gradu u Bosni i Hercegovini, gdje stanuje oveći broj Jevreja. Ova su društva stajala u medjtisobnoj vezi (provincija sa Sarajevom), a svako opet posebno u dosta tjesnoj vezi sa vodstvom u Zagrebu, odakle su izdavane direktive rada. U Bosni i Hercegovini se je sakupljalo za sve cijonističke institucije, u prvom redu za Keren Kajemet i Keren Hajesod. te su postignuti relativno dobri rezultati i ako smo još veoma daleko udaljeni od maksimuma, koji bi se u tom pogledu dao postignuti. U svrhu propagande za Keren Hajesod posjetio je u ovom radnom razdoblju ove zemlje predsjednik cijonist. organizacije u Nje-
4
»2 l D O V<
BROJ 19—20