Завод за статистику

VI

2. IZVOĐENJE POPISA

Popis stanovništva, polioprivrednih gazdinstava i stoke počeo je 1 aprila 1931 godine u 8 časova jednovremeno u celoi Kraljevini i završen je 20 aprila 1931 godine.

Kako je već napomenuto, popis su vršile opštinske vlasti preko određenih popisivača i opštinskih popisnih odbora. |

Za izvršenje popisa bilo je određeno 52.168 popisivača.

Po zanimanju bilo je popisivača:

1) državnih namešfenika · · • ti it e + - - . . + + «+ 18974 ili 3644

od toga bilo je uëitelja. +: - +. +... + . . . . 10734 , 206/ 2) opštinskih namešfenika · • • - + + - + . - . . . . . 7420 , 142% 3) sveStenika : i . -.......... . . . . . .. 1.381 » 2:60, 4) zemljoradnika + - - - - +... + +. - - . . . . . . 10.801 , 207, 5) trgovaca + a o #& 2.850 » 45), 6) privatnih nameštenika + + + + - - + - - . . - . . . . 1914 „ 87% 7) penzionera RRA 1.286 » 2:50, 8) studenata visokih škola •·• + - - - « + - . . . . 1.010 , 194 9) daka srednijih Skola - - - - - - - - +. +. . . . . . 901 „ 1‘70, 10) zanaflija + +... . . . .. 871 , 170}, 11) voinih lica • : -.......... . . . . . . . . . 598 „ 1:10, 12) lica slobodnih zanimanja + + - + + + +. - . . . . . 535 , l'O}, 13) gostionièara ds nn ed 4 eo + 399 » 0‘80/, 14) drugïh zanimanja - + + + + + + + - - . D 279 , (05% 15) privatnika (rentijera) + + + + + + +: . : + . - . . . . 235 , 05% 16) bez oznake - - - - - - . . . . . . . . . . . . . . • 3.209 „ 620

92.163 ili 100·0"%

Posmatrajući zanimanja popisivača vidi se da su javni službenici i sveštenici činili dobru polovinu svih popisivača (58:2%/,). Od osfalih zanimanja naročito su se istakli još i zemlioradnici (20:7/,) i trEovci (+ 5/,) tako da popisivači navedenih zanimania iznose približno 4/, svih popisivaca.

Popisni rad nije bio nagrađen od države, osobito niie Zakon predvideo dnevnice za prehranu. Samo u slučaievima gde su popisivači popisivali van opštine svog stalnog boravka država je nadoknadila podvozne troškove do mesfa koje ie trebalo da se popiše. Ukupna suma tih podvoznih troškova iznosila je 644.077— dinara.

Ova suvišna štednja imala ie za posledicu da su popisivači u mnogim slučajevima vršili svoi rad odveć brzo i aljkavo što je bilo od štete po kvalitet popisa.

3. TERITORIJALNE I! ADMINISTRATIVNE PROMENE OD 1921—1933 GOD.

Između popisa od 1921 god. i popisa od 1981 god. izvršene su važne feritorijalne i administrativne promene. . Popis od 81 januara 1921 obavljen je na teritoriji tadašnje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, koja je stvorena državnim aktom ujedinjenja od 1 decembra 1918 godine, a granice su ioi utvrđene tek u narednim godinama 1919 i 1920 na osnovu ugovora o miru, konvencija (Rapallo), pa čak i plebiscita (Koruška). Detaljno razgraničenje počelo je tek posle izvršenog popisa tokom proleća 1921 god. i trajalo do kraja 1922 godine, tako da su državne granice tačno uivrđene {ek u toku 1928 godine.

Prema tome očigledno je da površina Kralievine koja je izračunata 1921 godine ne može. biti identična sa površinom ufvrđenom 1991 godine. Upoređivanie podataka iz 1921 godine (površina 248.987 km?) sa podacima iz 1981 god. (površina 247.542 km?) pokazuje prilično veliko otstupanje, od 1.445 km?. Taj manjak u 1981 godini ne može se objasniti samo fime, što smo prilikom razgraničenja (osobito sa Albaniiom, Italijom, Madžarskom i Rumunijom) izgubili dosta prvobitnog ferena, već glavni razlog, po našem uverenju, dolazi usled manjkavosti računskog načina kojim se u 1921 godini operisalo. Površina države izračunata je 1921 godine samo planimetriiskim putem, pa ie već i u ono vreme kao i kasnije priznato da njime dobiveni podaci ne mogu biti sasvim tačni*). Podaci o površini države i pojedinih banovina u ovom izdanju izračunafi su od sirane Vojnog geografskog instituta u Beogradu.

Još jednu zamašnu razliku u teriforijalnim odnosima između 1921 i 1981 godine freba ovde istaknuti. Popis od 31 ianuara 1921 godine izvršen je u vreme kad Kraljevina u administratfivnom pogledu nije bila ioš jednoobrazno organizovana. Pojedine pokrajine, a to su bile: Srbija (Severna i Južna), Crna Gora, Bosna i Hercegovina, Dalmacija, Hrvatska i Slavonija sa Medumurjem, Slovenija sa Prekmurjem, najzad Banat, Baëka i Baranja obradivane su po tom popisu onako kako su uële 1918 godine u sastav Kraljevine, tj. prema njihovoj posebnoj administrativnoj podeli koiu su imale do ujedinjenja.

*) Prim. Predgovor knjige: Prethodni rezultati popisa stanovništva od 31 januara 1921 godine. Sarajevo 1924 g.