Завод за статистику

XIII

Dok je 1921 godine udeo stanovništva, koje crpi svoje dohotke iz poljoprivrede, šumarstva i ribarstva u odnosu na celokupno stanovništvo iznosio 78.87%0, u 1931 godini tai udeo iznosi 76.58%, što znači opadanje poljoprivrednog stanovništva za više od dva procenta u relativno kratkom razdoblju Gđ jedne dec:niie. Opadanje relativnog broia u ovoi klasi imalo je za posledicu povećanje relativnih brojeva u drugim klasama, posebice u industriji i zanatstvu, gde se procenat penje od 9.91% na 11.00%, zatim u trgovini, kreditu i saobraćaju, gde je uvećanje od 4.35% na 4.85%0 i ostalim dvema grupama, gde taj porast iznosi od 3.801/o na 4.08%, odnosno od 3.070/o na 3.490.

Taj je proces joë upadijiviji kad se analiziraju relativni brojevi Kkoji se odnose na aktivno stanovništvo. U sledećoj tabeli II daju se, radi upoređenja, odgovarajuće cifre iz 1921 i 1931 godine koje se odnose samo na aktivno stanovništvo (lica koja zarađuju). Zapaža se da su unutrašnia pomeranja u privrednoj strukturi veća i uočljivilia kad se posmatra samo aktivno stanovništvo. Npr. u klasi poljoprivreda, šumarstvo i ribarstvo pad iznosi čitava četiri procenta, od 80.37%oe na 76.30%, u klasi industrija i zanati povećanje je preko dva procenta od 8.65% na 10.73%.

Naredna tabela III omogućuje da se izvrše upoređenia cifara koje se odnose na pojedine banovine, naročito relativnih brojeva, koji pokazuju udeo u celokupnom stanovništvu pojedinih banovina pripadnika pojedinih klasa zanimanja. Tako se zapaža da je procenat aktivnog i neaktivnog stanovništva, koje pripada klasi polioprivrede, šumarstva i ribarstva, naiveći za Vrbasku banovinu (88.16%0), a najmanji za Dravsku (60.28%), dok je prosek za celu državu 76.58%0, kod klase industrija i zanati državni prosek je 11.00%, maksimum 22.15% u Dravskoj, a minimum 5.19% u Vrbaskoj banovini.

Tabela IV daje iste podatke kao i tabela IH, ali samo za aktivno stanovništvo.

U tabelama V i VI dati su statistički podaci sa relativnim brojevima za lica koja zarađuju i izdržavana lica i to prema popisu iz 1921 godine po pokrajinama (bez nepopisanih delova državnog područja), a prema popisu iz 19831 godine po banovinama.

Tabele VII i VIM daju uporedni pregled podataka iz 1921 i 1931 za stanovništvo pa klasama zanimanja prema položaju u zanimaniu. Relativni brojevi i ovde treba da olakšaju analizu odnosnih cifara.

I letimičan pogled na grafički prikaz strukture stanovništva naše zemlje po zanimanju ukazuje na osnovne njene crte. Naša zemlja ie izrazito agrarna. Uz to ono industrije i zanatstva što postoji veoma je neravnomerno raspoređeno. Industrijskog i zanatskog stanovništva, sem u centrima kao što su Beograd, Zagreb, zatim Sarajevo, Skoplje, Niš i drugi veći gradovi, zatim oko rudarskih središta, ima u znatnijoi meri samo u Sloveniji i donekle u Voivodini, što može da izgleda čudnovato s obzirom na skoro ukorenjeno shvatanje da je Vojvodina eminentno polioprivredna pokrajina.

U Sloveniji, odnosno Dravskoi banovini, od industrije i zanatstva živi 22.15" svega stanovništva, što pretstavlja dvostruko veći udeo industrijskog i zanatskog stanovništva ove pokrajine u ukupnom njenom stanovništvu, nego li što iznosi prosečni broi za celu državu (11.00%). U Vojvodini je pored polioprivređe znatno razvijena polioprivredna, a takođe i druga industrija, a osim toga i zanatstvo je na relativno visokom stupnju u ovoj materijalno bogatoj pokrajini, gde veće kulturne potrebe idu naporedo sa uvećanim blagostaniem, što sve zajedno dovodi do veće privredne diferenciranosti. U Vojvodini, odnosno »prečanskom« delu Dunavske banovine, videli smo, procenat industrijskog i zanatskog stanovništva iznosi 15.88%. Stanovništvo iz ostalih klasa zanimania, poglavito iz klase trgovina, kredit i saobraćaj, uglavnom je vezano za gradska središta čitave države.

Još jednom se ističe da grafički pregled prikazuje ne aktivno stanovništvo (lica koja su zaposlena u pojedinim granama privređe, koja sama zarađuju), već ukupno stanovništvo, dakle i izdržavana lica.

Dr. Borivoj T. Panjevac šef otseka Opšte državne statistike