Књижевне новине

0“

o Nie AE [07 SOMA W- er ONU = Bi eNJ

~” MR UI

IKE

kći

Ee nja.

| nam

Ni iu KM RO A Cio b VA > f. NM WA SAT AT 3,07

· Izložba

\ ;

a (Nastavaik sa prve strane) prrzpoktivno? fantastičnosti i u verti( čudestvenih basreljefa, u in-

genioznom ostvarenju sna i priviđe-

„ Protivu anskih motiva te skulpture grmjela je anatema najvišeg moramog i estetskog autoriteta čitavoga Evijeta, stoljećima, Za posljednjih o-

| samdeset godina svelo se značenje ove

umjetnosti na pojam bastardnog fol-

___klora, koji se u tekstilu i u drvu rađa | u agramim jugoslovenskim zonama,

prirodnom jednostavnošću primitivne pučke poezije. Izvan svake je sumnje, da &u pojeđine bogumilske metropole sa masom od pet stotina mramornih monolita građene kao jedinstvena i

ja, koja grandioznošću svoje osnovne zamisli prelazi svaku efemernost, folRklome primjene. Ova skulptura je tendđenciozna i propagandistička, Ona ne priznaje kulta emrti. Ona načelno, | bogumilski, upravo „pmaterijalistički neg'ra zaglupljuiuću misao umiranja na koljenima pređ zagonetkom bilo kakve mprekogrobne hijerarhije i od hiljada i hiljada ljudskih ruku na ovim monolitima nijedna nije sklopljena u predsmrtnoj molitvi, Nijedan bogumilski ljudski lik ne kleči pred autoritetom religioznih „nadzemaljskih i ovozemaljskih simbola. Pred nama su nadgrobni &pomenici naivnih i čistih evanđelista, laika, koji nijesu do &VoOe propasti priznali nikakve crkvene hijerarhije, amatrajući umorstvo najvećim grijehom, a cezaropapizam đavolskom 'negacijom svih evanđeoskih principa, Uslijed demonstrativno naglašene areligioznosti ovih motiva go. vorilo se o toj skulpturi kao o dokumnentima „primitivnosti Herodotovih wceitskih galaktofaga, a zaboravilo se \đa 6&u ti kipovi nastali u zemlji kamo #u 6e spasavali jeretici zapadnog la#*mskog svijeta, kao na jedino evrop_ ko ostrvo, gdje se poštuje sloboda 6a– vjesti i uvjerenja. Bogumili nijesu bili enarhoidna sekta već državno organiuovana laička pastva, koja je u među.arodnim omjerima između Lombarije i Albigenza igrala ulogu vrhovmog arbitra. Inkvizitori stoljećima opt#užuju ove jeretike zbog „seksualnih ekscesa, promiskuiteta i incesta, Istiza je, koju možemo provjeriti vlastikim očima, đa su ova umjetnička svjewiočanstva strogo puritanska. DinamiWa životnog ritma koji nam gotovo Nrski suptilno progovara iz ovog kawwena sve je prije nego mračan i dijabolizovani pesimizam, o kome nam govore stare hronike, opisujući bogumile kao uklete lutalice, koje truju svijet svojim beznadnim i razornim nihilizmom, Njihovo umjetničko djelo nije imitacija prirode, Neotupljene konvencijom, konture ovih reliefa &u u rafinovanoj igri svjetlosti mekane kao hod &rne i ovi jahači, aobasjani mjesečinom djeluju dematerijalizova= no kao pojave tihog i zaboravljenog mana. Čovjek ima osjećaj da stoji nad ruševinama jedne, davno potonule Atlantiđe, koja nam „progovara kroz nejasnu koprenu tajanstvenih doživliaja o stvarima đanas potpuno nepomatim, U ovoj skulpturi otvaraju se prostori zakarpatskih i azijskih daljina, ona nam diže zavjese nad izgledima sve do Kavkaza i Persije. Ovi uzmemirujući detalji gotovo suvremene, postimpresionističke tehnike, ova bogata partitura puna lirizma, ovaj komij znanja i moralne svijesti, sve mam to dokazuje jedan neobično visoki umjetnički potencijal, koji djeluje . Westivno, Ako je istina, da je između događaja i doživljaja u umjetničko-stvaralačkom smislu ogroman raBpon pun najfantastičnijih mogućnoBti, onda ovi umjetnici svakako nijesu bili kopiste artističkih kodeksa svoga vremena, Možda da ti spomenici zaista i nijesu otkrića nego samo imitacije danas nama nepoznatih izvora, ali ako je tako, to ne znači, da se time smanjuje artistička vrijednost ove skulpture, koja nam u samoći bosanskih šuma govori o tome, da je sa ovom ” 6redovječnom našom 6cwqivilizacijom propalo mnogo više nego što nam je do đanas bilo poznato.

•...

Slike to jest kopije fresaka ove iz~

. ložbe samo su jedan dio našeg sred· njovjekovnog slikarstva, koje se profeže od Alpa pa preko Istre sve do

. Srbije i Makedonije na ogromnom rasponu jugoslovenskog reljefa, Od - Sv. Sofije Ohridske do Nereza i od Sopoćana i Mileševe do Studenice i Peći, ovo slikarstvo u dvoranama pa-

- late de Chaillot spada u jednu od kasnijih faza mediteranskog slikarskog „mijenija, Mjeriti vrijednost istinske · osebine našega slikarstva mjerom vi_ zamtijskog slikarskog milenija, značilo - bi izgubiti se u hipotezama, kakve se

% javljaju na ruševinama jedne slikar-

_ Bke civilizacije, koje je već davno ne- &talo. Kao što se to dogodilo između _ Mletaka, Ravene i Rima, između Pa_ dove i Palerma jedan odraz te velike . likovne mode ostao je da živi po sti. jenama srpskih i makedonskih zadužbina i od nas, Za ovih posljednjih pedeset godina u pitanju naših fresaka možemo da potvrdimo poznatu _t.var, da svako doba unosj u svoje vlastite estetske ocjene „subjektivne elemente, uslovljene, dakako, prili| kama u prostor'! i u vremenu, odgojem i estetskim predrasudama. Jireček na primjer, jedan od najboljih poznava– laca jugoslovenskog Srednjeg vije-

_ ka, bio je spram ovog slikarstva amu-

zičan, a u Kondakovljevo doba, kada

· je najviši kanon ljepote bio Mađonna _ de la Sedia govorilo se o našim fre_ Bkama u superlativu tako, da su ih | uspoređivali sa Rafaelom. Danas, ka_ da se u estetsku ocjenu unose elemen!%i Rousseau-ovskog pučkog realizma

| šli Bracque-ove. van Gogh=ove, Picas-

Be-ove ili Matisme-ove palete, ove slike govore stvari iznenađujuće, dokazujući nam, da je maj-

slobodnija formula francuskog fauvisme-a vezana sa likovnim sistemom. koji živi već sedam s&totina godina na empirijskoj bazi neposred-, TOS zapažanja, oslobođenog svake manire., vijeka govorilo se sa mnogo romantičke političke strasti, a isto tako i iz uzvišene perspektive, da je ono produkt vizantijske provincijalne manire, kakva se javlja između Paleologa i Komnena u ranijim ili kasnijim varijantama po Grčkoj i u Italjji. Jedno je izvan sumnje: govoreći o tim slikama ne treba zaboraviti na prostor i na vrijeme i na pojavu naše vlastite jugoslovenske „egzistencije isto tako kao što ne treba zanemariti

O našem slikarstvu Srednjega

IN,

jugoslovenskog srednjovjekovnog slikorstva i plastike

fanog slikarstva oslobodio se srpski i makedonski jugoslovenski umjetnički medij dn potpuno slobodnog pro'anog načina, koji je iznad sviju šablona narastao do psihološkog portreta i gotovo potpuno slobodne fauvističke palete.

Od dvadesetak slikarskih ličnosti, koje su nestale u vrtlogu stoljeća u potpunom anonimitetu ističe se iznad sviju magistralan lik Majstora iz Sopočćana, ne samo paletom /već i bogatstvom monumentalnih figuralnih kompozicija.

U galeriji zapadnoevropske umjetnosti ovaj sopoćanski Majstor zavrijedio je da mu se prizna Djelo, koje je više od trista godina stajalo bez

Ulazak u salon sa originalmim freskama, (Radovanov portal) (Sa Izložbe jugoslovenskog srednjovjekovnmog slikarstva u Parizu)

ispitivanje svih onih elemenata slikarske fakture, koji im daju značenje te su očito zavrijedile, da ih poslije sedam stotina godina još uvijek smatramo živim manifestacijama ingenioznog slikarstva, koje je u sretnoj inspiraciji prevlađalo maniru, Nema u tim slikama (bez obzira na njinu estetskomorfološku „kategorizaciju i bez obzira na kronološke odnose pojedinih pomodnih elemenata) ničega što se ne bi dalo objasniti sveopćim strujanjem civilizovanih živih snaga na našem terenu između XII. i XIV. stoljeća, Borba za ravnopravnost narodnoga jezika u crkvi trajala je pred tim visokim slikarskim periodom već nekoliko vjekova, a non-=komformizam bogumilske manihejske orkve, sa jedinstvenim dokumentima originalnog. kiklopskog shvaćanja plastike, govori o trajnoj i potpunoj Sšlobodi stila i ukusa čitavih generacija koje se nijesu dale svladati nikakvim manirama vremena. Uslijed povoljne političke konjunkture do koje je došlo poslije pada Cariyradđa (1204) stvorili su se povoljni uslovi za samostalnost srpske “lavenske crkve i političke vlasti, pa u onoj eri latinske, zapadnjačke helenizacije vizantijskog pro-

krova izvrgnuto ratovima i olujama, snijegu, kiši i vjetrovima Sandžaka, tog fatalnog ratnog druma, kojim su putovali ratovi našom zemljom više od šeststotina godina.

Ovaj genijalni »bizantineggiante«, koji je stvarao prije Giotto-a i prije Cimmabue i prije Buoninsegne, svojom paletom i potezom svoga- kista djeluje na momente kao čisti cinquecentista. Lakoćom svoga croquis-a, svladavanjem kompozicionih masa, bogatstvom invencije i grandioznim mise=cn=scene=om, sopoćanski Majstor ostao je veličanstvenim spomeni= kom jedne tragedije, koja se u ono davno doba u Rimu i u Parizu smtrala evropskom,

* * *

Jugoslovenska civilizacija je propala u ciklusu ratova, da bi Zapadna Evropa mogla da živi i da harmonično stvara umjetnička djela bez kojih bi historija čoviečanstva ostala nezamišljiva. Da su kod toga posla sudjelovali i naši umjetnici jedan od skromnih dokaza jeste i ova Izložba.

LULU NNLNNNKLKU“MuMNJLkNNNNNE'OleU""""C"QQGTTTTTTCTTT,TT"TTT""""{"—C" "YT" TFT ""_čT__- _-_-__-___

Dgilišnjiga Ratig Stanice |000500\BRSkR 2008 Slobodngog Teritorija Trsta u Kopru

Ovo mjeseca, 24 maja, navršilo se tačno godinu dana kako je otvorena radio stanica u jugoslovenskoj zoni Slobodnog Teritorija Trsta, u Kopru.

U jugoslovenskoj zoni Slobodnog Teritorija Trsta vlada bratstvo i jedinstvo između naroda, koji žive na tom teritoriju, gdje se svim snagama izgrađuje socijalizam: standard života radničke klase podiže se iz mjeseca u mjesec sve više, Kod nas nema nezaposlenog čovjeka i svaki radnik ima pravo na ono što mu po socijalističkom zakonu pripada bez obzira na starost. pol ili naobrazbu,

A sve to mora da sazna narod! On Se mora upoznati s ogromnim naporima isturskog ljudstva, koji se pod upravom Jugoslovenske armije bori za još veće poboljšanje privrednog položaja. Mora se upoznati s problemima ovog kraja, s naporima za kultumi | politički napredak.

U prvoj godini svoga života radio stanica na ovom teritoriju ispunila je svoj zadatak.

Deset mjeseci prije otvaranja radio stanice svjetska „javnost saznala je vijest o rezoluciji Kominforma. Svima je dobro poznate šta je ta vijest prouzrokovala u svijetu, a naročito na tršćanskom teritoriju. Veliku borbu i mnogo napora učinila je radio stanica Kopar suprotstavljajućj se bestidnim lažima i klevetama šovinističkih elemenata iz Trsta, koji su taj događaj htjel; iskoristiti za priključenje STT' Italiji, g ' Tu je radio stanica odigrala veliku ulogu prenoseći članke i komen= tare po svim ovim pitanjima, obja-

A he

šnjavajući istarsko i tršćansko stanovništvo svih triju narodnosti o pravom položaju Jugoslavije i obavještavajući svijet a naročito zaslijepljene klevetnike i neprijatelje kakav je stvarno privredni i politički položaj na ovom dijelu Slobodnog Teritorija Trsta koji je pod jigoslovenskom upravom.

Zaslugom «radio stanice u Kopru, svijetu nisu ostale nepoznate mnoge veličanstvene manifestacije, dani kada su u Kopar i u ostale primorske gradiće aolazile mase naroda iz okoline i sa velikim oduševljenjem iskazivale sv ju odanost narodnoj vlasti i "Jugoslaviji. Nisu ostali nepoznati ni veličanstveni uspjesi na privrednom području kao ni naša zadnja pobjeda. koja je u godinama poslije oslobođ. nja najveća pobjeda — izbori u jugoslovenskoi zoni STT.

Naš seljak je svake nedelje imao prilike da čuje neki ojraktični savjet. Oni, koji: su težili za zdravom razonodom, dobili su je dovoljno i brižljivo pripremljenim programima, koji su istovremeno dizali duh i ublaživali u-

1E od svakidasšnjeg rada

Istarsk: književnici: Viktor Car Em'n i Drago Žerve, razumijevajući veliki političko-kulturni značaj ove rađio stanice ođazvali su se svima njenim oozivima Oni su napisali niz člaraka, književnih priloga u kojima su osvijetlilj život Istre, u prošlosti, i u našim danima.

Bosiljka BEVK

Prenošenje administrativno-birokratskog rukovođenja na područje umjetnosti i nauke urodilo je u Sovjetskom Savezu svojim plodom — stagnacijom, Odozgo nametnuta uniformisanost društvene misli jeste zakonita mati onih bezbrojnih mrtvorođenih rasprava i članaka u kojima se na uvek isti način prežvakuju uvek isti citati. Svedeni na nivo potpuno nesamostalnih popularizatora i komenta=x tora, sovjetski publicisti i radnici na polju društvenih n.uka ne unose u svoja dela ne samo nijednu svoju misao nego ni voj individualni nnčin izražavanja, tako da njihova sočinjenija sliče jedno drugom kao jaje jajetu i pretstavljaju, bez obzira na sve pozivanje na marksizam, samo žalosnu karikaturu te velike „nauke i svega onoga živog dijalektičkog i progresivnog što ona u sebi nosi.

No ipak, istine radi, treba napraviti jednu ogradu. Sputani u mnogo čemu birokratskom uzdom, i korbačem birokratske kritike odozgo, sovjetski pisci sa područja društvenih nauka uživaju u ponekim stvarima upravo neograničenu »stvaralačku« slobodu, To je slučaj ako se radi o prikazivanju i dokazivanju izuzetnih genijalnosti i VOdeće istoriske uloge velikoruske nacicije i ako se radi o veličanju i slavljenju Staljina kao tvorca »vidimim že vsjem i ne vidimim«. U ta dva slučaja sloboda sovjetskih naučnika je tako neograničena i potpuna da ne moraju voditi nikakvog računa čak ni o naučnoj istini i davno utvrđenim istoriskim činjenicama, Ni najapsurdnije konstrukcije, ni najsmešnija preterivanja ne nailaze u ovim slučajevima ni na kakav otpor, Blagođareći tim izuzetno povoljnim okolnostima &ovjetska nauka je već postigla u navedenim pravcima neobično krupne rezultate kojima ie zapanjila i zaprepa– stila čitav kulturni svet, Za kratko vreme vredni sovjetski istraživači otkrili s&u, na primer, ruske autore i pronalazače svih značajnijih otkrića i pronalazaka u istoriji čovečanstva. Čak i u zbivanjima vrlo udaljenim od ru&ke zemlje i naroda otkriven je presuđan uticaj nekih činilaca ruskog porekla. Da navedđemo jeđan karakterističan primer: u »Istoriji fizike« P, S. Kudrjanceva, tom I Moskva 1948, na strani 248 piše: »Povišenje brzine rada mašina i zahtevi u pogledu trajnoeti i sigurnosti njihovog rada, uslovljavali su zamenu materijala najpre odgovornih delova a zatim i cele mašine — gvožđem, Međutim proizvodnja gvožđa u Engleskoj u početku XVIII veka silno se je smanjila i potrebe zemlje u gvožđu pokrivale su se uvozom iz Švedske i Rusije.« Uz ovo mesto pod brojem 2 đata je u fusnoti sledeća primedba: »Na taj način Rusija je odigrala bitnu (!), (suščestvenuju) ulogu u industriskoj revoluciji u Engleskoj Podrobnije vidi V. V. Danilevski, Ruska tehnika 1947 god.« Zaista je velika šteta što Marks, koji se inače mnogo bavio proučavanjem industriske revolucije, nije, izgleda, bio upoznat sa ovim presudnim dejstvom ruskog gvožđa na društveni razvitak Engleske, inače se verovatno ne bi toliko mučio da u samoj Engleskoj nac đe uzroke pojava koje su ga interesovale, Ništa manje značajni od ovoga nisu ni oni rezultati đo kojih dolaze istraživači Staljinovih zasluga u svim oblastima ljudske misli i društveno istoriskog razvitka, Oni su, na primer, davno već dokazali da sve što je Staljin rekao i napisao ma gde i ma u koje doba života i svog ličnog razvitka pretstavlja vrhunac ljudske misli i novo obogaćeny,e marksističke teorije. Tako se, na primer, Staljinovo delo »Anarhizam ili socijalizam«, za koje sam autor kaže da pretstavlja rad »mlađog marksiste« koji se još nije formirao u dovršenog marksista-lenjinista« proglašava u sovjetskoj publicistici za jednu od »osnovnih teoretskih tvorevina marksizma-lenjinizma« (Kosuljnikov), za delo u kome su »sa neobičnom dubinom postavljena i rešena osnova pitanja marksističko-lenjenističke teorije« (kratka Staljinova

biografija str. 29), dele koje pretstav- ,

lja najkrupniji doprinos u »riznicu marksizma-lenjinizma« između ostalo i zato što je tu »Staljin formulisao u najvišem stepenu važne postavke o odnosu sadržine i forme...« (G., Fjodorov, prikaz u Boljševiku br, 11, od 15 juna 1949, str, 9 i 13). Sovjetskim komentatorima razume se nimalo ne smeta. što se u tom »klasičnom delu revolucionarnog marksizma« srećemo na primer sa tvrđenjima da je »jedinstvena i nedeljiva priroda izražena u dvema različitim formama (!),, materijalnoj i idealnoj«, da se materijalno prema idealnom odnosi kao sadržina prema form" i tsl (kurziv N. P.)

U novije vreme istraživači Staljinovih zasluga učinili su još jedno vrlo značano otkriće. U članku F., V. Konstantinova »O pokretačkim snagama razvitka socijalističkog društva«, objavljenom u, trećem broju časopisa »Vaprosi filozofiji«, izričito se kaže da je Staljin ne samo vođa nego i osnivač Boljševičke partije! Do sada se smatralo da je osnivač Partije Lenjin i tome u prilog govorile su sve poznate istor.sbe činjenice Prema zvaničnoj Istoriji Svesavezne komunističke partije (boljševika),. (koja se u Sovjetskom Savezu smatra Staljinovim delom s obzirom da je on davao primedbe na rukopis i sam napisao jednu glavu), Ruska socijalđemokratska radnička partija (RSDRP), konačno se oformila na svom drugom kongresu, juna 1903 godine kada je b'o usvojen Program i: Statut Partije. Posle Praške krr:ferencije i isključenja menjševika Partija je u zagrađi đođala svome imenu i naziv »boljševika«, a 1918, na i-

nicijativu. Lenjina, uzela je ime Ru-

· Staljin«,

|. Najdan PAŠIĆ

ska komunistička partija (boljševika). Oformljeanju partije na Drugom kongresu prethodio je ogroman propagan– distički i organizatorski Lenjinov rad, koji je imao karakter neophodno8 pripremanja terena. Da bi temelj partiske zgrade bio što čvršći bilo je potrebno odlučno prečistiti račune sa raznim oportunističkim strujama i Ukorenjenom kružokovštinom koju su svesno podržavali »ekonomisti«. Zar faj zadatak nije u celini izvršila lenjins..a »Iskra«, stvorena po Lenjinovom planu i nadahnuta njegovim idejama? Zar znamenita Lenjinova knjiga »Šta da se radi« nije zadala smrtni ujarac ekonomizmu i postavila teoretske osnove za stvaranje jedne dosledno revolucionarne proleterske partije? Zar Lenjinova borba sa raz” nim kolebljivcima na samom Drugom kongresu nije odigrala presudnu ulogu u pogledu usvajanja jednog uzOInog marksističkog programa? O Lenjinu, tvorcu boljševičke partije, sam Staljin piše: »Uponavanje s revolucionarnom delatnošću Lenjina krajem 90-tih godina, a naročito posle 1901 godine, posle izlaska »Iskre« dovelo me je do ubeđenja da mi imamo u licu Lenjina čoveka neobičnog. On nije bio tada u mojim očima prost rukovodilac Partij, on je bio njen faktički '"vorac, jer je on jedini shvatao unufrašnju suštinu i neodložne potrebe naše Partije« (citirano prema knjizi »Josif Visarionović= Kratka biografija, izdanje drugo, Moskva 1947 god. (Kurziv N. P.)

Zar sve ove istoriske činjenice i najzad ove reči samoga Staljina ne ukazuju dovoljno jasno na falsifikatorski karakter pokušaja da se ime Lenjina kao tvorca radničke partije u Rusiji zameni imenom Staljinovim, ili bar da se njihove zasluge u tome pogledu izjednače? Staljin ne samo što nije prisustvovao ni Prvom ni Drugom kongresu RSDRP, na kojima se partija osnivala, nego nije u to vreme čak ni poznavao lično pravog osnivača Partije, Vladimira Ilića Lenjina, Poslednjih godina XIX i prvih gođina XX veka, kada je Lenjin svojim delima (»Razvitak kapitalizma u Rusiji«, »Ko su prijatelji naroda i kako oni ratuju protiv socijal-demokratije«, »Šta da se radi«, itd) stvarap epohu u idejnom razvitku radničkog pokreta u Rusiji, Staljin je bio još mladi zakavkaski marksista, koji je tek savlađivao i u&vajao marksističku teoriju. U predgovoru prvom tomu svojih sabranih dela, objašnjavajući svoje razmimoilaženje sa Lenjinom po pitanju nacionalizacije zemlje, Staliln govori o sebi u 19065 god, kao o »boljševiku praktičaru«, koji nije bio teoretski dovoljno izgrađen da bi shvatio pravi smisao Lenjinovih zalaganja za nacionalizaciju. Primer nove »bugarske«

himne M. PANIĆ —SUREP

Ministarski savet Bugarske odobrio je pre nekoliko dana tekst nove bugarske himne, koju su potpisala trojica poznatih pesnika: Nikola Furnndžijev, Mladen Isajev i Jelisaveta Bagrjana. Normalno bi to trebalo da bude isključivo stvar jedne zemlje, o čemu se može i ne mora govoriti, kada se ne bi rađilo, kao ovde, o poeziji, kulturi i moralu uopšte koji nigde, pa ni u Bugarskoj, ne mogu biti predmeti samo za "nutrašnju upotrebu, nešto što služi »koliko Za po kući«, Ne srdžba, teška žalost obuzima čoveka kad na primerima, preko kojih se ne može prei, sagleda mogućnosti beščašćenja celog jednog naroda, a pored njega i zajedničkog vremena i opšte kulture u kojoj se danas nalazi i Bugerska, Jedan od takvih primera je i tekst ove nove bugarske himne, odobren od ministarskog saveta i potpisan od trojice pesnika a koji nije ni bugarski ni pesnički, već je bukvalno ispisana i kroz sve novine, radiostanice, horove i škole razglašena uvreda jedne zemlje, koju joj — da gadđdnog paradoksa! — nanose sopstvena vlada i Sopstveni pesnici. Jer, ova zvučna zastava, koja je tako pompezno i zvanično istaknuta u Bugarskoj, nije ništa drugo do rđavo prekrojen »Gimn Sovetskogo Sojuza« u koji je stidljivo i nevešto uvučeno i časno ime Dimi-~

trova, valjda „»osobe i odite nošti« rađi,

SOVJe:dKa himna (treća strofa): ·

» oz HBrozi sijalo nam

I Lenjin velikij nam Gut Oza VODE U Nas virastil Staljim — na vernost narođu, Na trud i na podvigi nas vdohnovil. ”

Za bugarsšku potrošni a ju (treć : »Velikoto slnce na PODJJN i Sa ON s Ičite si nzšija p't osveti, . Timitrov za podvig srcata zapali, v borbata 1 v mirnija trud ni spložie,

Na taj stari ogrtač, prekrojen z rotog rođaka, prišivena iS ak busarska zakrpa, Tako, umesto:

»Slavsja, Otečestvo naše svobodnoje«

Za Bugare: »Slava, Republiko naša svobodna !«

Da, da: Republiko! umest ž ne, i fo -- slobodna, AJBJEA (OI bcdna republika — kaže dalje tekst treba da bude »straža miru« tnesio, slafkih starih ruskih reči »družba n : roda« Pođ tom službom miru valjda treba razumeti sva ona mučna 28ba3 danja. noža u leđa jugoslovenskim graničarima, premlaćivanja po So-

_ Nova otkrića sovjetske · publicistik

Kađa ima pređ očima sve ove činje. nice, koje su odlično poznate i svakom sovjetskom publicisti, čovek bi pomjsli., da se Konstantinov prosto preba. cio u terminu, nazivajući Staljina »osn vačem Partije«, Ali nije tako, u sedamnaestom broju »Boljševika«, |, 194) godinu. objavio je P. Pospjeloy članak »Istorija SKP(b) — marksizam. Jenjinizam u dejstvu«, u kome se čj pokušaj da se opširnije obrazloži teza o Staljinu kao »osnivaču Partije«, Ka. rakterističan je metod kojim &e Po. spjelov pri tome služi — to je dobro poznati pragmatistički metod proiz. volinog natezanja istoriskih činjenica, Na samom početku članka pisac ističe da borba za stvaranje boljševičke par, | tije spočinje & organizovanjem prvih | |

marksističkih kružoka i grupa u Rusij, s lenjinskim »Savezom borbe za oslobođenje rad. ničke klase«, 8 lenjinsko. iskrovskim socijal-demokratskim organizacijama na Zakavkazju, kojima je rukovodio drug Staljin. (»Boljševik« br. 17, oktobar 1949 god, – str. 11, kurziv .N. P.), |

Ovde je sasvim očigledna tendencija da se na Silu boga stave u sti. red dve pojave u radničkom pokretu Rusije, koje se inače ne mogu upore- đivati ni po vremenu &voga javljanja, ni po svom stvarnom uticaju na da. lji razvitak pokreta. Zašto je to piscu · članka bilo potrebno? Prosto zato da bi »dokazao«, da Staljinove zasluge za Partiju već u tom periodu jedva ako. što ustupaju Lenjinovim. Ta linija ee i dalje kroz čitav članak dosledno sprovodi. Osvrćući se na teoretske ras dove koji su poslužili kao idejni teren na kome se stvarala Partija, Pospjelov ističe Lenjinovu knjigu »Šta da &e radi« objavljenu 1903 i Staljinov članak »Socijal-demokratska partija Rušije i njeni najbliži zadaci«, objavljen na gruzinskom jeziku u listu »Brdzola«, decembra 1901 gođine. Druge Lenjinove radove koji su izlazili pre Staljinovog članka u »Brdzoli« i koji su s&vakako imali veći odjek i uticaj nego on, Pospjelov ovom prilikom prosto naprosto ignoriše,

Svrhu ovakvog »obrađivanja« istorije Boljševičke partije i radničkog po. kreta nije teško ustanoviti. Onima koji vođe brigu o daljem razvijanju kulta Staljinove ličnodti kao da psmalo smeta besmrtna Lenjinova &lava i zato oni smatraju da nije na odmet preneti deo Lenjinovih zasluga na Staljina. Ako su radi toga potrebni i falsifikati — šta to mari? Glavno je da se time u nove nebeske visine podiže autoritet bogomdanog, nepogrešivog vođe, Ali istorija pokazuje da falsifikati činjenica nisu onaj temelj na kome se mogu podizati stvarni i trajni autoriteti u radničkom pokretu. O tome bi trebalo đa povede

računa i sovjetska publicistika.

li. ____ Ku

a LL

| |

fiji ,porobljavanje Pirinske Makedonije i ostala informbiroovska oružja izoštrena za družbu među narodima.

I svaki dalji red ovog četvorostrof. nog stihotvorenija nije ništa drugo do. dalje tucanje u glavu bugarskog na" roda da ima da peva onako kako mu se svira, pogotovu što 6virku nije pOotrebno prevoditi, bugarske reči već 6u podešene za &ovjetski orkestar, Zato ih mi nećemo dalje ni analizirati. Li. šen' smo zluradđosti, Ali pitanje: ko" me je i šemu ovakva himna bila po“ trebna? — uporno &e i neotklonjivo nameće, traži nekakav odgovor, S0vjetskom rukovodstvu, da bi potvidilo svoje shvatanje »družbe naroda u kojoj se može pevati samo unisOno? Ili Červenkovu i njegovom ministarskom savetu, da bi pokazali 8VOme satrapu na koje se sve načine može temenati? Tj, ili i jednima i dru gima, da bi joštjednim primerom na” glasili zastarelost i nepostojanje poj" mova o uvredi cele jedne zemlje, 0 pustošenju duše jednog naroda? Zali sta,'pored svega onoga što je sačinje no u Judiškinim agitpropima od rez0” lucije Informbiroa do danas, ovo nije ništa novo, — uvreda više kojoj neće izbeći ni ostale usrećene gubernije. ·

Ostaje nam još jedno, čisto književ” no pitanje — pitanje potpisnika. Na“ vikli smo se dosad od raznih Tihon0" va. Poljevoja, Ljudmila i Pavlova da Se pisci mogu odreći svojih dela, šta više, da ih mogu đemantovati i sasvim suprotnim, i to u rekordnim rokovima, ali da su za plagiranje i prevođenje četiri strofe potrebna tri pesnika to je zaišta kuriozitet svoje vrste! No, i 1 Je veoma proviđan, Ministarskom 54“ vetu bilo je potrebno više žiranata, a književnim pečalbarima što veći i lak“ še zarađeni ajluk. I tako se informbiToOvski namesnici Bugarske našli na zajedničkom poslu sa trgovcima ma“ terinske ljubavi, Ima čvrste logike U tome što su za ovu rabotu izabr baš PFurnadžijev, Isajev i Bagrjanš, Prva dvojica su već odavno reputirani izdajnici; Purnadžijev izdaje Partiju 9 1922, a Isajev od 1935, i otad zdru” eno guraju dalje, Liza Bagrjana Va” &pitana je u makedonstvujuščoj školi, jedno je vreme krila i Vanču u 8VO“ me stanu, a iznad svega poznata je kao odadžika cara Borisa, naročito po on0/ jadikovci o 6carevoj smrti. Oni U mnogo koječemu dosad aotužbovalii odbugarili Svojim perom, a 6ad SU e ša Svojim najnovijim gospodarima nd“ Šli zajedno na sahrani časti zemlje kO" ja je imala tu nesreću da ih vođi.