Народна милиција
Potpukovnik Dimitrije Petričević
SISTEM PRAVNIH AKATA
(Nastavak)
U prošlom članku govorili smo o dvema, podelama, Zakona:
a) Na osnovne ili Ustavne i obične zakone, i b) Na savezne i republikanske zakone. Pored toga ukazali smo kakve vrste saveoeznih zakona, postoje.
U vezi sa prvom podelom na, ustavne i obične potrebno je podvući — da zakoni FNRJ kao i zakoni narodnih republika moraju biti u saglasnosti sa Ustavom PNRJ. Zakoni narodnih republika, moraju biti u saglasnosti i sa, ustavom narodne republike.
U pogledu ustava narodnih republika, treba, naglasiti, — da oni moraju biti u saglasnosti sa Ustavom FNRJ. »Ustav narodne republike, — kaže se u Članu 11 stav 8 Ustava FNRJ odražava, osobenosti republike i mora biti u saglasnosati sa, Ustavom FNRJ«.
Iz postavke da, republikanski zakoni moraju biti u saglasnosti sa saveznim Ustavom i saveznim zakonima, proizilazi, da, u slučaju razmimoilaženja, saveznih i republikanskih zakona mora se primoniti savezni zakon. Izričnu odredbu u tom smislu sadrži Ustav FNRJ u Članu 46. Ova odredba je obavezna za sve državne organe, pa i za organe narodnih republika. Osim toga Ustavom FNRJ (Član 74 tačka 4) dato je ovlašćenje Prezidijumu Narodne skupštine FNRJ da ocenjuje saglasnost zakona narodnih republika sa Ustavom PNRJ i saveznim zakonima uz naknadnu potvrdu Narodne skupštine FNRJ. Prezidijum vrši ovu ocenu na zahtev Vlade FNRJ, prezidijuma narodnih skupšlina narodnih Tepublika, Vrhovnog suda PNRJ, Javnog tužioštva FNRJ 1 ро sopsivonoj inicijativi. Ali, nezavisno od ovoga svi državni organi dužni su u slučaju razmimoilaženja saveznih i republikanskih zakona da primenjuju uvek savezni zakon. Pored ovog možemo razlikovali sledeće podele zakona. Prvo, imamo opšte i specijalne zakone. Pod opštim zakonima, razumemo one zakone koji važe za sve građane. Specijalni zakoni su oni koji važe samo za pojedine kategorije građana. (npr. Zakon o vojnim sudovima)
Druga bi podela bila na mesne i izuzetne zakone. Mosni zakoni su ograničeni toeritorijalno i ne važe na celom području države. Izuzetni zakoni su zakoni koji su doneti u vezi sa naročitim okolnostima i prilikama i u oiliu privremene važnosti dok te naročite okolnosti i prilike postoje(npr. Zakon o sudu nacionalne časti). Treba napomenuti da danas u našoj. državi nema nikakvih izuzetnih zakona.
Važenje Zakona u prostoru i vremenu. S obzirom na njihovo važenje u prostoru, zakoni mogu važiti za, celokupnu teritoriju države, ili samo za jedan deo teritorije.
Svi republikanski zakoni važe samo па teritofiji narodne republike. Po Ustavu FNRJ i ustavima, narodnih republika, zakoni po pravilu stupaju na, snagu osmog dana po obnarodovanju u »Služebenom listu« u koliko samim zakonom nije drukčije određeno. U zakonima se obično odredi vreme stupanja na snagu. Ako to u zakonu izričito nije rečeno, onda, prema, ustavnoj odredbi zakoni stupaju na snagu osmog dana po obnarodovanju u »Službenom listu«. Često se u zakonima predviđa, da. zakon stupa na snagu po proteku određenog vromena posle obnarodovanja u »Službenom listu« Taj ragmak vremena posle koga zakon stupa na snagu zove se uobičajenim lafinskim terminom »уасаћо legis«. Zato vreme zakon se ne primonjuje i ne proizvodi dojstvo, lj. zakon miruje.
Što se liče prestanka dejstva zakona, ono prestaje sa ргоtekom vremena, koje je u zakonu određeno, ukidanjem ili donošenjem novog zakona koji jo u suprotnosti sa ranijim.
U nekim zakonima se odredi vreme koliko će irajati njegova važnost. Ukoliko to nije slučaj zakoni važe stalno dok se ne ukinu. Ukidanje zakona može biti izrično, kada se donese nov zakon kojim se ukida već postojeći zakon, ili može biti prećutno. Prećutno ukidanje zakona nastaje na taj način šlo se novim zakonom donesu odredbe koje su u suprotnosti sa ranijim zakonima.
I Akti narodnih odbora
Pravo narodnih odbora na donošonje opštih propisa proizlazi u prvom rodu iz njihovog karaktera najviših organa državne vlasti u odnosima lokalnog značaja. Svi organi državne vlasti počev od Narodne skupštine FNRJ pa do mosnih narodnih odbora, imaju
6
pravo izdavanja, opštih propisa. Ovo pravo NO-a ima osnov u činjenici da narodni odbori, saglasno principu jedinstva, vlasti ujedinjuju u sebi sve tri delatnosti:zakonodavnu, izvršnu i sudsku, vršeći ovu poslednju preko naročito izabranih sudskih organa. Prema, tomoe bitna, karakteristika, svih organa, državno vlasti jeste da mogu donositi propise opšteg značaja. Pravo narodnih odbora na izdavanje opštih propisa pored Toga, nužno izvire iz načela samoupravljanja narodnih odbora. Ovo načelo znači da narodni odbori u odnosima lokalnog značaja i u okviru svoje nadležnosti rešavaju samostalno zadafke i problemo lokalnog značaja. Razume se, načelo samoupravljanja treba shvatiti u okviru demokraftskog centralizma, koji profstavlja, osnovni princip naše državne огсаnizacije i dolafnosti svih naših organa državne vlasti i državne Uprave. Narodni odbori kao organi narodnog samoupravljanja su istovremeno i organi državne vlasti i oni ostvaruju porod zadataka, lokalnog značaja i zadatke opšteg značaja. Kod nag su u narodnim odborima sjedinjene i funkcije organa državne vlasti i funkcije organa samouprayvljanja. Prema tome naši narodni odbori nisu samo upravni organi u starom smislu riječi, nego su i organi državne vlasti i organi koji imaju određeni djelokrug samostalnog rada. Narodni odbori mogu donositi opšte propise samo u okviru svoje nadležnosti utvrđene zakonom. Opšti propisi koje izdaju narodni odbori potčinjeni su u prvom redu zakonima i na zakonima zasnovanim propisima, viših organa državne vlasti i državne uprave. Ovde je važno podvući da međusobni odnosi narodnih
odbora i drugih organa, državne vlasti i državne uprave u našem
sistemu počivaju na uzajamnim pravima, i dužnostima, određenim zakonom. Ovo pretstavlja važnu karakteristiku organizacije narodnih odbora i njihovih odnosa sa višim organima državne vlasti i državno uprave. Iz toga izlazi da će se u slučaju nesaglasnosti između opštih propisa izdatih od strane narodnih odbora i propisa, viših organa, zasnovanih na zakonu primjeniti propisi viših organa.
Definicija pravnih akata narodnih odbora. Kao što znamo NO-i donose sledeće pravne akte: odluke, naredbe, uputstva, i riješenja,.
Odluke su takvi akti kojima se donose opšti propisi za, rogulisanje izvjesnih odnosa ili pitanja iz nadležnosti narodnih odbora.
Naredbe su akti kojima se na osnovu zakona, propisa, viših organa ili sopstvene odluke NO-a, nalažu dužnosti i obaveze građanima, državnim organima, organizacijama, ili se donose druge odredbe opštijeg značaja koje se odnose na, određene slučajeve ili mjere. Prema tome, naredbe se po pravilu donose radi izršenja, kakvog opšteg propisa viših državnih organa ili sopstvene odluke. Njihova, je dalja karakteristika, da, one sadrže naređenja ха отаdane, državne organe i organizacije ili druge odredbe opšteg značaja. Jedna od karakteristika naredbi je da se one uvjek odnose na određene slučajeve ili mjere (naredba o gašenju билоskog požara, naredba o kontumaciji pasa itd.)
Uputstvima se određuju pravila, za rad i poslovanje organa državne uprave radi izvršenja zakona, propisa viših organa, kao i odluka i naredaba NO-a. Ona se uvjek upućuju organima državne uprave i njima se ne mogu prepisivati obaveze za građane.
Riješenja su akti kojima se riješavaju konkretna pitanja odnosno konkretne pravne situacije, ili se odnose na, određena lica, organe ili uštanovoe. Potrebno je da jasno razlikujemo naredbe, 3 jedne dlrano i riješenja, a druge. Dok soriješenjima rogulišu pojedini slučajevi, dotle se naredbe donose povodom određenog slučaja (gašenje šumskog požara) i važe za individualno noeodređeni krug lica. Naredbe su prema fome uvjek opštijez značaja i ako se odnose na određene slučajeve.
Karakteristike odluka. Karaktoristika, odluka jeste da imaju opšti karakter tj. da: sadrže opšte pravilo. Ovaj njihov opšti karakter može biti uži ili širi. To znači da, se odluka, može odnositi na sva lica, ali one mogu zahvaliti i samo uži krug pitanja ili se odnositi na uži krug lica. Glavno je da taj njihov opšti karakter bude dovoljno širok. Pojam odluke kao tehnički pojam rezerviše se samo za opšte propise narodnih odbora. Zato ne bi trebalo upotrebljavati ovaj termin za akte koje donose upravni organi (izvršni