Народна милиција
MOŠA PIJADE
DELO NARODNE SKUPŠTINE
Na dan 31 januara navršilo se četiri godine od proglašenja Ustava Federativne Narodne Republike Jugoslavije. Tog dana isticao je i četverogodišnji mandat Narodne skupštine FNRJ, koja je s proglašenjem Ustava nastala iz Ustavotvorne skupštine izabrane 11 novembra 1945. Kako je ova Narodna skupština svoje Osmo redovno zasedanje kra em decembra prošle godine posvetila isključivo donošenju opštedržavnog budžeta za 1950 godinu, to je u drugoj polovini januara održano i jedmo vanredno zasedanje (peto) radi donošenja niza zakona, među kojima su najvažnii bili nov Zakon o socijalnom osiguranju radnika, službenika i njihovih porodica i Zakon o izborima narodnih poslanika za Narodnu skupštinu FNRJ. Na kraju tog zasedanja bilo je ostalo još samo deset dana do poslednjeg roka kada je po Ustavu trebalo raspisati izbore za novu Narodnu skupštinu. Zbog toga je 21 'anuara, završujući svoj rad, Narodna skupština TPMRJ donela odluku o svome raspuštanju, a 26 januara objavio je Prezidijum Narodne skupštine FNRJ Ukaz o raspisivanju izbora za novu Skupštinu za 26. mart.
Četvorogcdišnji period rada Narodne skupštine FNRJ prvog saziva pretstavlja značajan period razvitka gsocijalist čke Jugoslavi e, koji je otpočeo s proglašenjem Repulblike i donošenjem Ustava, a završio se kad je naša privreda ušla veću četvrtu godinu svoje socijalističke izgradnje i naša zemlja imala za sobom već više od jedne i po godine teške ali slavne borbe za odbranu od agresivnih hegemonističkih tendencija sovjetskih rukovodilaca, od ekonomske blokade i ratnohuškačke hajke zemal'a kojima je lažni internacionalizam oduzeo svaku samostalnost. Bilo je to period bogat revolucionarnim sadržajem i krupnim ostvarenjima.
Za razliku od ostalih evropskih zemalja Које se nisu sopstvenom snagom oslobodile fašističkog jarma i u kojima su tek posle svršetka rata i prestanka fašističke okupacije otpočeli politički i socijalmi sukobi između naprednih i reakcionarnih snaga, mogla je naša zemlja, blagodareći pobedi ko'u je naša Narodna revolucija izvojevala nad snagama reakcije još usred rata, ući u posleratni period kao u period mirnog izgrađivanja svoje nove državne i društvene organizacije. Politička osnova naže nove, socijalističke države, utemeljena još u toku Oslobodilačkog rata, bila je tako čvrsta i tako sigurno mošema od ogromne većine naših narodnih masa, da zaoštravanje odnosa sa zapadnim imperijalizmom u početku posleratnog perioda i pokušaji tog imperijalizma da omete izgradnju naše narodne demokratije nisu bili kadri da poremete našu \zgradnju, koja, je išla napred u takvoj mirnoći i sređenosti kao da se radilo o razvitku u na погта тј т prilikama. Zapadni imperijalizam nije bio u stanju da iskoristi protiv našeg unutrašnjeg razvitka ' protiv sve većeg učvršćenja našeg međunarodnog položaja ni onaj jedini momenat koji je bio nenormalan u našoj Narodnoj revoluc:ji, nametnut njoj spolja i koji nije bio ništa drugo nego posledica podele interesnih sfera na Balkanu u pogodbi između Sovjetskog Saveza i zapadnog imperijalizma. Sporazum sa kraljevskim ministrom Šubašićem u junu 1944 godine, koji je došao odmah posle postizanja sovjetskobritanskog sporazuma o podeli interesnih sfera na Balkanu; koji je zatim konkretizovan u novembru 1944 godine ubrzo posle konkretizovanja te podele interesnih sfera u određenim procentima U oktobru prilikom posete Čerčila i Idna u Moskvi: i koji je posle preporuka konferencije na Jalti doveo u martu 1945 godine do imenovanja kraljevskih namesnika i stvaranja jedinstvene
4
privremene vlade i dalje do pretvaranja AVNOJ-a u Privremenu mnarodmu skupštmu — taj sporazum bio je tuđe telo, spoljnim prit:skom nametnuta izraslina na telu naše Narodne revolucije. Ali pobeda naše Narodne геvolucije bila je toliko definitivna i sigurna da je jedina posledica ovog nametnutog rešenja bila konačna likvidacija monarhije i slom Čerčil-Molotovljeve kombinacije u međusobnoj podeli na pola sovjetsko-britanskih interesa u Jugoslaviji. Lična pobuna Petra Karađorđevića 8 avgusta 1945 godine, kad je pokušao da opozivanjem namesnika spreči svoju propast, doveo je ne samo do Oopšle narodne osude i do osude od strane Privremene narodne skupštine, nego i do osude od strane samih namesnška. S približavanjem izbora za Ustavotvornu skupštinu razbili su se i svi smovi ostataka reakcije da mogu uticati na tok događaja, pa je već pre izbora nestalo iz vlade Grola i Šubašića. Ostavka Šubašića i apstinencija buržoaske opozicije, ustvari šake propalih veličina, od učešća u izborima, bio je pokušaj da se izazove intervencija zapadnih sila i njihovo direktno mešanje u naše unutrašnje stvari. Sve su te lude planove zbrisali narodi Jugoslavije na izbor:ma za Ustavotvornu skupštinu. Od 7,413.914 birača koliko je izašlo na birališta, glasalo je za kandidate Narodnog fronta 6,574.975 birača, to jest 88,69%/o dok je kutija bez liste dobila samo 838.239 glasova ili 11,31". Osamnaest dana posle izbora, 20 novembra, na dvogodišnjicu istorijskog Drugog zasedanja AVNOJ-a, narodne mase pozdravile su u burnim manifestacijama bo celoj zemlji prvo delo Ustavotvorne skupštine, proglašenje Jugoslavije za Federativnu Narodnu Republiku. Reakcija i monarhija dobile su poslednji udarac. Priča o oružanoj intervenciji Zapada živela je još neko vreme u došaptavanjima očajničkih ostataka razbijene reakcije. -
Kao Ustavotvoma skupština radilo je prvo posle rata izabrano narodno pretstavništvo dva meseca, u decembru 1945 i u januaru 1946 godine. Dok su ustavotvorni odbori Savezne skupštine i Skupštine naroda pretresali projekat Ustava koji je bio predložen od vlade, bio je projekat Ustava predmet najšire diskusije i u narodnim masama. Projekat Ustava nije bio plod kabinetskih kombinacija i želja da se odozgo nametnu neke reforme i određen pravac razvilka, a nije bio ni plod kompromisa u međupartijskim borbama. On je bio rezultat pobedničke Narodne revolucije, opšte ozakonjenje пјеnih velikih demokratskih tekovina. Bilo je dovoljno da novi Ustav verno izrazi postojeću stvarnost, da verno utvrdi i izgradi u sistem tekovine Narodne revolucije, pa da postane čvrsta i životnosposobna osnova za dalji razvitak i brzi napredak našeg društva, moćne bratske zajednice maroda Jugoslavije. Zato što je tako verno izražavao tekovine Narodne revolucije, što je počivao na stvarnosti razvitka novog državnog, društvenog i ustavnog poretka, čije je izgrađivanje već imalo za SObom pune dve godine od temelja udarenih novembra 1943 godine u Jajcu, pokazao se novi Ustav, i bez jedne fraze o socijalizmu, solidna osnova za izgrađivanje Jugoslavije kao socijalističke države. Sa ovako čvrstom političkom osnovom istinski narodne, socijalističke demokratije, sa onakvom osnovom društveno-ekonomskog uređenja, kakva je data u Ustavu od januara 1946. godine, mogla je naša zemlja lako nastaviti delo Narodne revolucije pristupajući planskoj- privredi, izgrađivanju i ekonomskih osnova socijalističkog društva. Ali ni na tom polju nije Skupština, koja se na dan proglašenja Ustava iz Ustavotvorne pretvorila u običnu Narodnu