Народно благостање

4. ануар 1941.

jacama nije nikada bila ista situacija) dotle su se na unutrašnjem tržištu vazda formirale cene prema Onima najnepovoljnijeg tržišta. U tom pogledu režim izvoza stoke — bez obzira na razdeobu kontingenata oko koje se vodila vazda glavna borba — bio ie sa pravom najviše kritikovan. Ali i pored svega toga on nije nikako hteo, ni posrednim putem da utiče da se unutrašnje cene ravnaju prema izvoznim. Prvi pokušaj u tome pravcu učinjen je uvođenjem faksa za izravnanje dobiti. To je međutim učinjeno s jedne strane iz čisto finansijskih razloga i s druge da bi se u slučaju nepovoljne situacije mogle davati premije za izvoz. Kakav je efekat ovog ubiranja taksa i davanja premija nama je nepoznato, jer до зада јауnost nije upoznata ni sa jednim računskim stanjem i poslovanjem ove ustanove.

Nova naredba o kontroli izvoza žive stoke, koja je obnarodovana prošle nedelje, odnosi se na živa goveda i svinje. Njiene glavne odredbe izgledaju ovako:

Za izvoz potrebno ·-je uverenje koje izdaje Direkcija za -spoljnju trgovinu, u Zagrebu odeo za trgovinu i ekspozitura Direkcije (zašto će ovde dve ustanove nije nam jasno!) i u Ljiubliani ekspozitura Direkcije. Uverenja mogu dobiti samo registrovani izvoznici, a to mogu da budu: zadružni savezi, samostalni proizvođači i tovljači i trgovci stokom. Od zadružnih organizacija dolaze u obzir samo oni poslovni savezi (centrale i glavne zadruge) koji u svome članstvu imaju proizvođačke ili stočarske zadruge koje se mogu baviti i unovčenjem stoke svojih zadrugara. Od proizvođača dolazi u obzir samo onajkojina svome gazdinstvu utovi za izVoOZ najmanje jedan vagon žive stoke. Isto to važi i za tovijače. izvoznicima smatraju se trgovci koji se najmanje tri godine bave trgovinom stoke i koji raspolažu potrebnom poslovnom organizacijom. Odredbama — da najveće područje sa koga može pojedina zadruga da izvozi stoku može biti jedan administrativni srez i srez koji s njime graniči i da članovi porodice, koji žive u istoj kućnoj zalednici, ne mogu biti registrovani istovremeno kao proizvođači, tovijači i izvoznici — išlo зе ха Шт да se kod zadružnih organizacija i tovljača spreči trgovina stokom odnosno kontingentnim listinama. IzvoZnici-trgoOVci biće kategorisani prema dosadanjem izvozu, stručnoj sposobnosti, kapacitetu firme i Visini tečevine. Svi polažu kaucije koje idu od 50.000 din. pa na više.

Izvoz se vrši na osnovu centralnih prodaja Direkcije i pod uslovima koje ona odredi. Kvote pojedinim izvoznicima dele se na osnovu prethodnih prijava. Učestvovanje pojedinih grupa u izvozu utvrđeno je ovako: zadrugarstvo 80% ukupnog izvoza, ali se ovaj procenat može i povećati ako se bude pokazalo da je zadrugarstvo sposobno da izvrši i veću izvoznu kvotu; proizvođači i tovljači 20% stim da jedan proizvođač odnosno tovljač u |ednoj godini može da izveze najviše 24 vagona svinja ili 12 vagona

goveda; izvoznici-trgovci najmanje 30%, ali ova kvo-

ta može se povećati ukoliko se smanjuje kvota Zadrugarstva i proizvođača i tovljača. Neizvršenje dodeljenih kontingenata za izvoz trgovcima-izvoznicima povlači kaznu. To važi i za zadružne organizacije, ali su kod ovih opravdanim slučajevima dopuštene Dromene t|. neizvršenje do 30%.

НАРОДНО БЛАГОСТАЊЕ

Страна 5

Kazne izriče Direkcija i mogu biti: delimičan ili potpun gubitak kaucije, isključenje iz izvoza za određeno vreme, bDrisanje iz registra izvoznika za uvek. Kazne se mogu i kRumulirati. Na izrečenu kaznu može se Žaliti ministru trgovine i industrije, a protiv njegove odluke Državnom Savetu.

Direkcija za spoljnu trgovinu može Organizovati kontrahiranje stoke za izvoz u unapred utvrđenoj količini i ceni. Zatim se u cilju unapređenja zadruŽnog izvoza stoke daje mogućnost Direkciji da za ovu pored cene, koju plaća svima ostalim izvoznicima, daje i izvestan dodatak koji će određivati ministar trgovine i industrije. Ako se na pojedinim уаžnim trižštima u unutrašnjosti zemlje pojavi osetni disparitet cena žive stoke prema izvoznim cenama, Direkcija može da veže iskorišćavanje izvoznica za nabavku stoke određenog kvaliteta ili u određenim krajevima, potom da poveri pojedinim izvoznicima da uz odgovarajuću naknadu na određenom tržištu kupuju stoku po određenim cenama i uslovima i najzad, da zaključuje sa·izvoznicima ugovore O гагапtovanju za izvesno vreme čvrstih izvoznih cena UZ obavezu izvoznika da proizvođaču plaća određene otkupne cene.

Novi režim kontrole izvoza žive stoke umnogome se razlikuje od dosadanjeg. Najvažniju promenu pretstavlja favorizovanje zadrugarstva, zatim smanjenje trgovačko-izvozničkog procenta učešća u kontingentima sa 40 na 30%, i najzad, davanje mogućnosti Direkciji da ulazi u proizvodnju stoke i da Vrši uticaj na unutrašnju pijacu i cene. U prvo vreme izvozna trgovina imala je najveće učešće u kontingentima, ostale grupe javljale su se od slučaja do slučaju. U рочједпјој fazi došlo se dotle da su зе 12jednačile kvote zadrugarstva i trgovine. Sada, pod novim režimom, zadružna kvota dolazi na prvo mesto sa mogućnošću da se i dalie povećava. Ta mogućnost postoji samim tim što se za zadružnu stoku predviđa izvesan doplatak na cenu koju dobijaju svi ostali. Neka tai doplatak bude i minimalan on će ipak biti privlačan za učlanjenje u zadruge. Za izvesnu tirPovinu stokom to može da bude veliki udar. Vremenom ona se kod svinia i goveda može da ograniči isključivo na promet za potrebe unutrašnjeg tržišta. Kontrahiranje proizvodnje nije prosta stvar. Ono može da bude presedan da Direkcija uđe u kreditiranje što sigurno nije njen posao.

Naredba ne govori bliže o raspodeli kontingenata. Kao što je poznato, u prvom periodu deobu kontingenata vršio je sam Zavod. Zbog povike koja se bila digla u svoje vreme deoba kontingenata preneta je na stručne organizacije, a Zavod |e samo potvrđivao. U tome periodu protesti su se preneli na uprave ovih organizacija pa je aprila meseca ove ZOdine oduzeto pravo predlaganjia. Od tada raspodelu vrši jedan odbor pri Direkciji koji će taj posao vo-

diti i u buduće dok se ne budu osnovale prinudne za-

jednice za pojedine pPrupe.

Iz naredbe se ne vidi da li će ove zajednice biti jedinstvene za celu zemlju ili duple ti. za Banovinu Hrvatsku i za područje van nje odnosno i Dravsku banovinu pošto su osnivanje Prevoda i ekspoziture Direkcije za spolinu trgovinu dovoljni presedani da i sa ovim privrednim područjem ubuduće upravljaju autonomne banovinske ustanove. Stvore li se para-