Ритам

porasla. Lee je postao ne samo glasnogovornik svoje rase, već i pravi ideolog; u prilog tome je govorilo i objavljivanje dve Leejeve knjige - “Spike Lee’s Gotta Have It: Inside Guerilla Filmmaking “ i “Uplift the Race: The Construction of School DazeTemperatura je bila podignuta još pre nego što su kamere bile uključene: kadaje budžet filma bio preciziran, a cifra zaokružena na 6 miliona dolara, Island Pictures se povukao iz celog posla sa izgovorom da više nema poverenja u Leeja i njegovu ekipu, dok je rcditelj tvrdio da je prcrastao “malenu” kompaniju. Samo dva dana kasnije objavljena jc senzacionalna vest da novi Columbijin šcf, inače Englez, David Puttnam, žarko žcli da preuzme kompletan projekat. Problemi su se ređali jedan za drugim kada je otkrivena prava tema filma - unutrašnje crnačke rasne razmirice (belji i crnji crnci). Atlanta’s Moorhouse College je odbio da pruži dalje gostoprimstvo Leejevoj ekipi, a The United Negro College Fund se takođe povukao iz projekta. lako je “School Daze” film koji je u svakom slučaju vrlo značajan, kako za Leejevu dalju karijeru, tako i za sudbinu crnačkog filma uopšte, samom filmu se malo toga još može dodati. Mnoštvo pokrenutih relevantnih pitanja kao što su konzervativizam crnačkih institucija i njihova zavisnost od “belog” dolara, tretman crnkinja od strane crnaca samih, degradacija institucije studentskog “bratstva” (fraternity), podeljenost cmaca na “Wannabees” (belji) i “Jigaboos” (cmji) i, konačno, potezanje pitanja Južne Afrike, jednostavno su nabacani u ionako konfuzan scenario i ostavljeni bez ikakvih odgovora. Razočarani kritičari koji su toliko hvalili slobodnu formu filma “She’s Gotta Have It”, bili su duboko razočarani konzistentnim narativnim tokom filma “School Daze” i navodnim “nedostatkom invencije i imaginacije koji su bili u velikoj meri prisutni u debitantskom ostvarenju” (sic.) Tako je “School Daze”, mora se reći ipak zasluženo, poneo onu neslavnu titulu “baksuznog drugog filma”, ili što bi rekli crnci - “sophomore jinx”, a da je ipak pokrenuo mnoga pitanja značajna ne samo za crnačku populaciju u Americi ”Schooi Daze je otkrio i Leejevu blisku povezanost i zavisnost od sopstvene porodice; prisustvo Spikeovog oca Billa kao kompozitora, i sestre Joie u glumačkoj podeli bli su samo najava ovog svojevrsnog porodičnog trenda u Leejevim filmovima - uskoro će svoje mesto dobiti i ostala Spikeova braća, ali i gomila daljih rođaka. Do the right thing Godina 1989. svakako je najznačajnija u razvoju crnačkog filma u Americi. Ugledni Cinebook magazin - godišnjak u

svom izdanju za 1989, godinu, možda i nesvesno, u sam vrh holivudske produkcije za tu godinu stavlja čak tri filma u kojima su cmci imali ključnu ulogu. U pitanju su “Glory” (Edward Zwick) - o prvoj dobrovoljačkoj crnačkoj regimenti koja se u Građanskom ratu borila na strani Unije, zatim “Driving Miss Dazy” (Bruce Beresford) - dobitnik nekoliko Oskara te godine i, konačno, jedini od ova tri filma koji je režirao Amerikanac (Zwick je Nemac, a Beresford Australijanac) i uz to i crnac - “Do the Right Thing” Spike Leeja. Posvećen porodicama šestorice crnaca poginulih pod krajnje kontroverznim i nerazjašnjenim okolnostima u Njujorku, a inspirisan Howardßeach incidentom u kojemje nastradao Michaell Griffith, “Do the Right Thing” je na svakom koraku izazivao pravi haos. Ulični neredi, obračuni sapolicijom ispred bioskopa u kojima je film prikazivan, sučeljavanje lokalnih bandi bili su samo fizička manifestacija kontroverze koju je izazvala premijera filma. lako će mnogi analitičari u završnim scenama ovog filma par godina kasnije pronaći i pravu najavu krvavih nemira u L.A.-u 1992. godine, pravi rat se vodio na stranicama njujorške štampe, Za Leeja, “Do the Right Thing” je bio lakmus test za otkrivanje pravih “redneck” rasista među etabliranim kritičarima i kolumnistima, i izdajnika u sopstvenim redovima. Cela litanija o tome da li je Mookie uradio pravu stvar ili ne, biia je čista šala u odnosu na pojedine komentare koji su više žalili za Salovom picerijom nego za nastradalim Raheemom: “Radio Raheem nije Ijudsko biće, On je životinja sa getoblasterom koja zagađuje okolinu rap bukom u vidu “Fight the Power . Tako ga bar vide kritičari New York Times-a i Newsweek-a", izjavljivao je Spike Lee. “Do the Right Thing” je u svakom slučaju, predstavljao ogroman korak unapred za Spike Leeja u odnosu na prva dva filma. Salov “zid slave sa Sinatrom, Stalloneom, Di Maggiom

Spike Lee & Danzel Washington

59