РТВ Теорија и пракса

dvoranu i prikazali nam tamo još jednom četiri prvoodabrana filma, da bi nas zatim preselili u televizijski studio i pokazali ista ta djela па ekranu malog sobnog prijemnika... Naravno, desilo se ono što pretpostavljate: Stradanje Jovanke Orleanke i Nasljednica pretvorili su se u beznačajne, neuvjerljive i čad dosadne artefakte, a Moja draga Klementina i Cmi Orfej ostali su daleko podnošljiviji i mnogo manje oštečeni projekcijom televizijskog karaktera... Pokušali smo odmah ispitati uzroke kolektivne zablude. Tada, nismo baš sve uspjeli zadovoljavajuče formulirati, no danas je svakome jasno o čemu se radilo, o čemu se radi kad je riječ o globalnom aspektu navedenog problema. Što se Drajerove majstorije tiče, nije trebalo zaboraviti da suština filmskog krupnog plana ne leži samo u činjenici da se tu cjelokupni prostor prizora posvečuje Ijudskom licu, već i u istini da se to lice u okolnostima projekcije pojavljuje na velikom kinematografskom platnu; suština cjelokupnog Drajerovog poduhvata leži naime u povjerenju prema monumentalnosti što če je određeno lice steči na takvom ekranu: fizionomija tu više nije samo podatak, ona je (budući „uvećani” znak lica, dakle filmski simbol i konkretno stanje u isti mah) potencirana vizuelno-piastička vrijednost čija unutarnja snaga i đramatičnost počiva i naglašava se na bazi formata i kvaliteta slike kojom se prenosi... Taj niz izvanredno upečatljivih, skoro skulptorski moćnih fizionomija-simbolastanja pretvorio se na malom ekranu u običnu seriju portreta, u seriju zanimljivih lica, ali ipak samo lica, televizijskih lica, znači umanjenih lica. A pošto vanjska monumentalnost nije u ovom slučaju bila nametljiva količinska oznaka, već posljedica poetske i oblikovne koncentracije, to se njenim gubitkom izgubila i okosnica čitavog vizuelno-filmskog zahvata. Zamislite Mikelanđelovog Mojsija otjelotvorenog u formi male gipsane figure: baš tako izgledala je Drajerova Jovanka Orleanka u okviru televizijskog ekrana... A iznenađenje i razočaravajući šok bijahu to jači što smo u početku sigurnije očekivali pozitivni rezultat eksperimenta: baš isto takva ncprijatnost dočekala nas je tokom maloekranske prezentacije Nasljednice, jer se paralelno s gubitkom veličine prizora izgubila i snaga Vajlerove stilizacije... Nasuprot tome, kod Klementine i Crnog Orfeja očekivali smo negativni rezultat, pripremali smo se duhovno na novu