РТВ Теорија и пракса

8 Rajt Mils, Elitu vlasti , „Kultura", Beograd, 1964.

Takav redukcionizam u shvatanju komuniciranja previđa pitanje za koga se, s povečanom količinom informacija, smanjuje stanje nereda; zaboravlja se da količina informacija kao najopštija, nadistorijska mera (ne)reda ne omogućava „merenje” racionalnosti konkretnih društvenih odnosa, jer su ih razna prošla i savremena društva sređivala prema različitim merilima racionalnosti. U svim dosadašnjim društvima racionalnost je bila povezana s nejednakom distribucijom informacija kao osnovom za kontrolu i vođenje najpre proizvodnog procesa a zatim (i samim tim) društvenih odnosa u celini, Kako objašnjava Marks, rad kontrole i rukovođenja ima dvostruki smisao: koliko je on usiov i rezultat društveno kombinovanog proizvodnog procesa, toliko je i nužno da on zbog same prirode rada (kao kod dirigovanja orkestrom) pripada, kao opšti rad, celom društvu. Na drugoj strani, kontrola i rukovođenje postoje kao poseban rad svuda gde ima suprotnosti između neposrednih proizvođača i vlasnika proizvodnih sredstava, i što su te suprotnosti veče, to je veča i uloga rukovođenja i kontrole, Sve veča društvena uloga kontrole i rukovođenja - koja se, između ostalog, iskazuje kroz skokovit porast broja zaposlenih u informacijskim delatnostima, i kroz njen uticaj na povećanje društvene produktivnosti rada - ima, znači, dve međusobno protivrečne dimenzije: opštu (zajedničnu) i posebnu (klasnu); a ta dvojnost i protivrečnost se ne primečuju na prvi pogled. Samo retki autori je teorijski obrađuju, i to još (samo) u „sirovom”, prostom obliku - kao, na primer Miis (Mills), razlikovanjem „mase” i „javnosti” kao osobenih tvorevina, koje bi trebalo da se komuniciranjem konstituišu (!) 8 -i, u razvijenijem obliku, Habermas,

14