РТВ Теорија и пракса

tematizacijom „ambivalentnog potencijala komuniciranja” („autoritarnog” i „emancipatorskog potencijala”' koji se, kako tvrdi Habermas, može shvatiti samo ako istraživanje komuniciranja nije empirijski ograničeno i ako se poštuju (traže) obe dimenzije 9 Sa sve razuđenijom podelom rada i sve razvijenijim proizvodnim snagama, čovekov svetpostaje objektivno i subjektivno sve kompleksniji (što je svakako samo kvantitativno određenjei; da bi ga čovek savladao, potrebno mu je sve više informacija koje odgovaraju ciljevima, svrhama i sredstvima, Istovremeno je čovekov informacijski kapacitet subjektivno i objektivno ograničen, fiziološki i istorijski (društveno) određen. Ako je preovladavanje fiziološke ograničenosti pre svega tehničko pitanje vezano za čovekovoj prirodi sagiasne tehničke informacijske procese, onda je prevladavanje istorijske ograničenosti pre svega (pri odgovarajuče razvijenim materijalnim proizvodnim snagama - koji je uslov u savremenim razvijenim društvima bez sumnje ostvaren) pitanje (promene) društvenih odnosa; u tom pogledu, informacijski kapacitet (može da) se povećava oslobađanjem rada, smanjivanjem radnog vremena, obrazovanjem, razvijanjem čovekovih potreba i interesa. Tu je reč, dakle, o društvenoj distribuciji informacija, uključujuči i njihovu spoznajnu („upotrebnu”) vrednost, odnosno o prisvajanju informacija, u čemu se razotkriva način racionalnog uređenja odnosa među ijudima. Za takva razmišljanja paradigmatsku vrednost imaju Marksovi zaključci o društvenoj (za vladajući proizvodni način) opštoj određenosti proizvodnog smisla rada, i o opštim odnosima između proizvodnje, distribucije i

9 Jirgen Habermas (Jiirgen Habermasi, Teorija komunikativne kompetencije (Theorie der kommunikativen Kompetenz), Suhrkamp, Frankfurt, 1981-