РТВ Теорија и пракса

potrošnje (naročito u Osnovama kritike političke ekonomije i Teorijama o višku vrednosti). Tek je u tim teorijskim okvirima moguće otkriti zbrkanost predstava o univerzalnosti, neutralnosti i/ili nezavisnosti novih komunikacijskih tehnologija koje bi trebalo da „prouzrokuju” spontani evolutivan razvoj u „novo društvo”. Savremeni, „transnacionalni” razvoj informativne delatnosti „opterečen” je s previše protivrečnosti koje proizlaze iz podređenosti informacijske delatnosti glavnom cilju kapitalističkog načina proizvodnje, iz opšte ograničenosti proizvodnje upotrebnih vrednosti prometnom vrednošću u međunarodnim razmerama, da bi mogli da verujemo u njegov neutralno-evolucijski smisao. Transnacionalne informacijske i komunikacijske organizacije postale su bitni sastavni deo savremenih međunarodnih odnosa u „čisto” ekonomskoj sferi, ne samo u komunikacijskoj, a istovremeno su od nje, u vladajućim odnosima kapitala suštinski zavisne, čime zaoštrava protivrečnost između opšteg (potencijalno) društvenog značaja informacijske delatnosti, i njenog posebnog, odnosima kapitala podređenog proizvodnog značaja, a istovremeno nestaje oštra granica između „nacionalnog”, „međunacionalnog” i „transnacionalnog”, tako da i „međusobno” (komuniciranje) u svetlosti „međunarodnog' menja svoj smisao. Značenje re povezanosti (određenosti) uspešno čemo otkriti samo ako međunarodne i transnacionalne dimenzije ne uzimamo kao prazne apstrakcije, kao nediferenciranu „okolinu” ili „svetski nadsistem”, kao apstraktnu „celinu” koja nije proizišla iz stvarnog sveta, iz istorijskog razvoja proizvodnih odnosa Činjenica je da se u razvijenom svetu, za poslednjih deset godina, broj radnika u

16