РТВ Теорија и пракса

emitovanog programa i veličine auditorija radija, kao i većeg političkog značaja radija u svetu. Kao što je Burgelman (Burgelman) (1988: 1) zapazio .izgleda da se smatra da su istraživanja u oblasti politike i radio-difuzije dovedena do kraja'. Zaista, radio je bio uključen kao bitan element u sve ključne društvene i političke procese i transformacije u savremenoj istoriji čovečanstva, od proleterske revolucije i uspona fašizma do drugog svetskog rata i, kasnije, hladnog rata, ali izgleda kao da gubi svaki značaj u savremenom .informacijskom društvu". Pored činjenice da radio na neki način politički predstavlja najtragičniji period regresija u Ijudskoj istoriji, .dekade radija" obeležene su izvesnim brojem promena u razvoju medija, tj. ne samo u oblasti radija nego i u drugim medijima. Ne želira ovde da detaljno analiziram sve te promene, već da se usredsredim na neke osnovne dimenzije socijalne istorije radija, koje smatram relevantnim za njegov savremeni razvoj. 1. Nasuprot štampanim medijima, radio a kasnije i televizija predstavljali su, prema Mekvejlu (McQuail) (1987: 15), ,prvo tehnologiju a tek kasnije uslugu". Tokom XVIII i XIX veka novine su se razvijale prilično sporo zbog ograničenih mogućnosti šireg prihvatanja. Samo delimično ograničenost razvoja štampe mogla se pripisati razlozima tehnološke prirode. U mnogo većoj meri razvoj štampe kočilo je odsustvo (potencijalnih) čitalaca zbog velikog broja nepismenih među radnicima i seljacima koji su predstavljali većinu stanovništva, nedostatak finansijskih sredstava (niske nadnice i malo slobodnog vremena), kao i teškoće u dostavljanju novina čitaocima. U razvijcnim zapadnim društvima nijedan od tih ograničavajućih faktora nije postojao u vreme pronalaska radija. Odsustvo ovih socijalnih i ekonomskih рге nego tehnoloških ograničenja može se smatrati glavnim razlogom što su „radio i televizija bili sistemi prvenstveno smišljeni za prenos i prijem apstraktnih procesa, uz malo ili nimalo prethodnog definisanja sadržaja" (Williams, 1975: 25), nasuprot štampi koja se u osnovi razvijala kao sredstvo javnosti u svojoj početnoj fazi a kasnije kao sredstvo za uvećavanje kapitala. Dvadesetih godina kada je radio počeo da se razvija