РТВ Теорија и пракса

televizijski eksperimentalni program u dužem vremenskom trajanju ostvaren je u Velikoj Britaniji (BBC, 1939), a prvi televizijski program na tlu Jugoslavije emitovan je 1938. godine u Beogradu. Od pojave televizijske slike razvoj elektronike tekao je vratolomno, tako da se ona danas odašilje putem veštačkih svemirskih satelita, a najznačajnija su očekivanja od tzv. slobodnog lebdenja programa, odnosno od mogućnosti da gledalac bira programe koji su emitovani u bilo kom centru povezanom u globalnu mrežu. Reč je o tzv. interaktivnom programu. Kao teoretičara masovnih medija, Ljubojeva pre svega interesuje nauka koja proučava masovne komunikacije, i bez mnogo ustezanja on govori o nauci o televiziji. Utemeljenje teorije o masovnim komunikacijama, i to na osnovu fenomena koje je nudila televizija, vodi do dva najznačajnija naučnika: Kanađanina Maršala Makluana (razvojem komunikacija svet zemljinog prostranstva postaće blizak poput života u velikom selu, medij je poruka itd.) i Italijana Umberta Eka (direktno sniraanje kao osnova televizijske komunikacije uvodi nove estetske strukture) i posredno Edgara Morena. Ovoj grupi odabranih i već slavnih ličnosti pripadaju i Abraham MoI koji se bavio naukom o televiziji u okviru masovnih komunikacija, te Zan Kaznev eksplicitno teoretičar televizije. Među poznate srpske teoretičare masovnih komunikacija autor übraja Tomu Dorđevića koji iznosi opšta načela za utemeljenje teorije masovnih komunikacija, zatim Aleksandra Todoroviča koji je sačinio sistematizaciju

socioloških dostignuća u domenu masovnih komunikacija, posebno intenziviranih dominacijom televizije, te Ratka Božovića, značajnog sociologa kulture i masovnih komunikacija. Kritičan odnos prema televiziji razvio se i među poljskim teoretičai'ima koji su nastojali da velika državna ulaganja u televiziju usmere ka estetskom i etičkom minimumu stvaralačkog čina. Ljubojev ističe Antonjinu Kloskovsku koja je ponudila značajnu kritiku, ali i pohvalu masovne kulture i najavila dugotrajnu raspravu o mogućnostima „umetničke televizije' 1 , zatim Malinovskog, sociologe Kolakovskog i Safa, te teoretičara televizije Teodora Teplica koji televiziju prihvata kao ostvarenje čovekove davnašnje težnje „gledanja na daJjinu‘ ; . Ina kraju, tragajući za estetikom televizije. autor knjige „Masovne komunikacije" ukazuje na to da su mediji, posebno televizija, usmerili pažnju na estetiku novog vremena, popularne kulture. Doduše. pitanje je da ii širenje masovnih vidova komunikacije omogućava stvaranje novih umetnosti i razaranje postojećih klasičnih umetnosti, Stoga, da bi se otkrili putevi mogućeg televizijskog izraza, neophodno je tragati za karakteristikama mogućeg autohtonog televizijskog izraza. U svakom siučaju, televizija nudi domašaje stvaralaštva koji dosežu do umetničkog čina. Neosporno je da televizija nudi stvaralački čin, što znači da se putem teievizijskog medija ostvaruju dela izvesnog estetskog dometa. Posebno se ta estetska poruka može ogledati u specifičnim televizijskim formama kakav je televizijski spot,

214