СРЂ

- 771 —

kome poznat iz glasovitog Ticijanovog portreta, spravan bješe da se sa sotonom udruži samo da bi se svetio Karlu. Nije to prosta retorička fraza. Sotona, antilcrst proroka i apokalipse življaše u ono vrijeme u Carigradu, po dubokom uvjerenju cijeloga hrišćanstva. Osvajač Oarigrada na bujicama krvi pravovjernoga naroda, razoritelj velike vizantijske hrišćanske civilizacije, osvajac balkanskoga hrišćanstva, Ugarske i Огбке, Roda i Arhipelaškijeh ostrva, koji je svoje vojske i svoje brodove bacao do pitome Italije i odnosio u ropstvo hiljade hrišćana na pogledu vjecnoga Rima, Gospodar Alžira i Tunisa, Male Azije i Misira, moderni, sregjeni Atila, koga. klinjahu zvona, pobožne litije, zavjeti i papske molitve, ta negacija hrišćanstva i civilizacije udružuje se formalnom alijansom, pred prestravljenom Jevropom, sa prehrišćanskijem kraljem — Rex Ghristianissimus — sa prvorogjenijem sinom Crkve, sa nasljednikom i potomkom Saint-Louisa, te najsjajnije zvijezde na horizontu hrišćanske istorije. Bijeli francuski krinovi miješaju se sa zakrvavljenijem polumjesecom. Treba se prenijeti u ono doba, poprimiti za jedan čas duh jednako neiskva.ione Jevrope cincjueeenta, ma da je Luter razbio jedinstvo Hrišćanstva — što Franeezi simboličnije nazivlju: la Chretiente — treba za jedan <5as zaboraviti najnoviju istoriju „ravnoteže Otomanske imperije", Turske privučene u kolo jevropskog koncerta, Turske koja hladnokrvno i prećutnijem odobrenjem hrišćanstva smije sjeći, ubijati, daviti, žive zakapati hekatonbe lirišćana, da se promjeri cio ogromni skandal one Franove politike. Prije njega trgovaćko talijanske Republike: Mleci, Ojenova, Fiza, Firenca, pa naš Dubrovnik bijahu sklopili ugovore trgovine i prijateljstva sa Osmanlijskijem Carem. Ali to se nije brojilo. Znalo se da su te sveze cisto trgovačke prirode, da stvar lirišćanstva dajbudi u svojoj osnovi ne trpi od ovijeh dobrijeh sveza hrišćanskijeh trgovaca sa nekrstom. 1 ) Pa ove rei) Treba ueiniti donekle izuzetak za Mletke, jer ako je Bepublika sv. Marka s jedne strane drugovala s Tureima i uživala ogromne poviastiee u Osmanskom Oarstvu, pa toga radi u vrijeme pada Oarigrada n. p. držala se strogo neutralnosti, opet je svakome poznato da je Veneeija ustala u od*tudnijem momentima na obranu lirišćanstva, da je strašne udaree nanijela nekrstu i da Turein nije imao voeega neprijatelja od nje. Od boja kod Lepanta do zauzeća Moreje i gubitka Kandije Mleei ispisaše slavnu, besmrtnu epopeju za stvar ITrišćanstva i Oivilizaeije.